Πέτρος Μασέλος-Κωλοβελόνης

Σύμφωνα με τις αρχειακές μαρτυρίες, εάν «ο πρώτος της αναρχίας» ήταν ο Τζώρτζης Μπελέσης, ο δεύτερος ήταν ο Πέτρος Μασέλος, ή οπωσδήποτε απ’ αυτούς που πρωτοστάτησαν στην εξέγερση των χωρικών τον Ιούλιο του 1800, που κατέληξε στο σφαγιασμό των αρχόντων στο Κάστρο.

Ο Πέτρος ανήκει στην παλιά οικογένεια Μασέλου των Καρβουνάδων, η οποία ανέδειξε πολλούς ιερείς και είχε την πατρωνία 3 ναών στην Καρβουνάδα και στην ευρύτερη περιοχή, του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Θεοδώρου και του Αγίου Πέτρου στο Αγουρίδι. Ο παππούς του Πέτρου, παπα Πέτρος Μασέλος του Θεοδώρου (1725-1791) όταν αναλαμβάνει εφημέριος του Αγίου Γεωργίου, δηλώνει νοικοκύρης και εκκλησιάρχης του ναού. Ο ίδιος ανέδειξε δύο γιους ιερείς, τον παπά Γιώργη και τον παπά Θοδωρή. Ο πρώτος, ο παπά Γιώργης, ήταν ο πατέρας του Πέτρου Μασέλου, του διακεκριμένου δασκάλου των Κυθήρων στα χρόνια της Αγγλοκρατίας και ο δεύτερος, ο παπά Θοδωρής ήταν ο πατέρας του Πέτρου Μασέλου, του επαναστάτη. Όλα δείχνουν ότι ο παπά Πέτρος δημιούργησε μια ωραία οικογένεια, βάφτισε ο ίδιος τα εγγόνια του και συνήψαν κουμπαριές με ισχυρούς της εποχής. Κατά το «1773 εβαπτίστη ο Πέτρος Μασέλος του Θεοδώρου στον άγιο Γεώργιο, ανάδοχος ο εκλαμπρότατος αφέντης ραγγιονάτος Βαλέριος Κασιμάτης» Απ’ αυτή τη ληξιαρχική πράξη βαπτίσεως του  Πέτρου, του επαναστάτη, φαίνεται, ότι ο πατέρας του, Θεόδωρος, έγινε ιερέας μετά το 1773 κι ακόμα ότι το 1800 ο Πέτρος ήταν 27 ετών.

Advertisement

Δεν υπάρχει αρχειακή μαρτυρία, που να αναφέρει ότι ο Πέτρος είχε προσωπικές διαφορές με τους άρχοντες, όπως ο Τζώρτζης Μπελέσης.

Από τα γραφόμενα  του Πέτρου σε μια αναφορά του προς τη δικαστική αρχή των Κυθήρων το 1815, αντλούμε πολύτιμα στοιχεία για την τύχη του κι ακόμα για τα γεγονότα του Ιουλίου 1800 και για το ζοφερό κλίμα των ημερών εκείνων. Ο Πέτρος στην αναφορά του, η οποία εγράφη στη Σμύρνη και υπάρχει στο αρχείο της Εκτελεστικής Αστυνομίας του Αρχείου μας, ώριμος πια, 42 ετών, εμφανίζεται διωγμένος από τα Κύθηρα, εξ αιτίας των γεγονότων του Κάστρου, για τα οποία καταθέτει τη δική του πολύτιμη μαρτυρία. Κατά την εκτίμηση του Πέτρου, ο οποίος στην αναφορά του φαίνεται μετανοημένος και παραπονεμένος, αυτοί που ξεσηκώθηκαν κατά των αρχόντων, ήταν σχεδόν 1000 άνδρες από τη Χώρα και τα χωριά. Ο Λογοθέτης, ο χρονικογράφος, δεν αναφέρει αριθμό παρά μόνον ότι «εσυνάχθησαν όλοι οι προεστοί της νήσου και επήγανε με δεκαρχίες και άλλους πολλούς εις την Χώραν και επήγανε στο Κάστρο..» Μάλιστα κατά τον Πέτρο ανάμεσα στους 1000 ήσαν και 36 ιερείς και όλο αυτό το πλήθος είχε  καταστρώσει σχέδιο για φόνους και λεηλασίες. Το παράπονο του Πέτρου είναι, ότι η ευθύνη για τα έκτροπα δεν επιμερίζεται σε όλους τους φταίχτες, αλλά ότι μετά την περίοδο της Αναρχίας, με την εγκαθίδρυση του καθεστώτος της Πολιτείας των Ηνωμένων 7 Νήσων και την έλευση στα Κύθηρα οργάνων Διοίκησης και Τάξεως, όταν ήρθε η ώρα της τιμωρίας, όλο το βάρος έπεσε πάνω σε 12 άτομα.

Κατά τη μαρτυρία του Λογοθέτη στα Κύθηρα συνελήφθησαν ο Τζώρτζης Μπελέσης, ο Πέτρος Μασσέλος, ο Γιώργης Μαλάνος και άλλοι,  τους οποίους δεν κατονομάζει και κατόπιν τους ελευθέρωσαν όλους, πλήν του Μπελέση και του Μασέλου. Φαίνεται, σύμφωνα με το Λογοθέτη και τη διαθήκη του Μπελέση, ότι έγιναν και εκτός Κυθήρων συλλήψεις ατόμων, τα οποία μετά τα γεγονότα έφυγαν από τα Κύθηρα, όπως ο Δημητράκης Μπελέσης και οι γιοι του Τζώρτζη Μπελέση. Ο Πέτρος δεν κατονομάζει τους  αυτουργούς, αφήνει όμως να εννοηθεί, ότι οι πραγματικοί φταίχτες και υποκινητές της εξέγερσης έμειναν ατιμώρητοι. Στη συνέχεια ο Πέτρος διεκτραγωδεί την κατάστασή του. Αφού πέρασε, γράφει, φοβερά βασανιστήρια 5 χρόνους στη φυλακή, του πρόσβαλαν την περιουσία του, το σπίτι του, τη γυναίκα του, την τιμή του και δεν μπορεί να παρουσιαστεί στα Κύθηρα, αφού είναι εξόριστος, για να προστατέψει τα συμφέροντά του και την τιμή του. Η μαρτυρία του για τη διαγωγή της γυναίκας του Μαρίας ενισχύεται από το Λογοθέτη, ο οποίος γράφει στις 23 Μαρτίου 1809, ότι ο παπά Παναγιώτης Λιχοπήρης από την Καρβουνάδα, συνήψε σχέσεις με τη γυναίκα του Πέτρου Μασέλου, γεγονός που προκάλεσε την παραδειγματική τιμωρία του ιερέα και από την πολιτική και από την εκκλησιαστική αρχή των Κυθήρων. Εξ  άλλου στην απογραφή του 1814 η  Μαρία, απογράφεται με απόντα τον σύζυγο και δύο παιδιά, εκ των οποίων το ένα γεννήθηκε κατά την απουσία του ανδρός της.

«Όντας εγό ο Πέτρος Μασέλος ποτέ παπά Θεοδώρου να εβρίσκομε διογμένος από την <μ>πατρίδα μου και μην ημπορόντας να φερθώ να παρισιαστό έμπροσθεν εις το βήμα του δηκεοτάτου κριτηρίου σας, ήνε όλλη η ετία η σκοτομή τον αρχόντον, όπου ασικόθησαν σχεδών έως χήλιη άντρες από Χόραν και χορία, άλη να σκοτόσουν, άλη να κλέψουν, και να γδίσουν, όπου μόνων ιερίς ήταν τριανταέξε, όλη τους σημφονισμένη και ομόγνομη να κάμουν τα φονικά, όπου έκαμαν και ερχόμενα τα κρατεότατα άρματα εγηναν όλη άπτεστη και έριξαν τα καπιτούλα όλλα εις δόδεκα άντρες, πράγμα άδικον και φοβερόν εις ημάς, να κάμη όλο το νισή ταις ακαταστασήες και να μην μπατίρουν άλη πάρεξ μόνον ημής η πτοχή, ο Θεός ναν τους δόκη ότη μας εκάμαν…..ανάθεμά τους οπού ήταν η ετία και εγίναν και ετότε η σκοτωμή και μου έκαμαν τόσα δινά και φοβερά κολαστήρια πεδεβοντάς με πέντε χρόνους εις τα δεσμά της φηλακής, τόσον από την κακήαν τους μου ερίμαξαν με κάθε τρόπους και την ουσήαν μου, το πράγμα μου και το σπίτη μου, δηναστέβοντας και την γηνέκα μου με θέλημα και αστανιώς κανοντάς την και έγινε μήα π…..μπούμπλυκη, ος καθού ημπορίς να ξετάξης να μάθης την αλίθηαν, όπου βέβαια εάν ήχα παρισηαστό έμπροστέν σου να ακούσης τα δηκεολογιματά μου και τα βάσανά μου ήθελαι λάβη μεγάλην λήπην η ανγγελική σου ψηχή να κλάψης και να ληπιθής διά λόγου μου εις τα άδικα όπου μου κάμαν και μου κάνουν έως την σήμερον με το να μην έχω τηνάν βοη- θών αυτού εις την <μ>πατρίδα μου να προσφέρι ενόπιόν σου κάθε μου δικέομα, διά τούτω προστρέχο γονιπετώς εις τους πόδας σου με το μέσον του παρόντος μου να τρέξη και εις εμένα το έλεως της ευσπλαγχνίας σου, ακούοντάς σε ότη οίσε δηκαιοκρίτης και κρένης την δηκεοσήνην απροσοπωλήφτος εις μηκρούς και μεγάλους, όπου παρόμηος κριτής ούται ύρθε αλλά ούται θέλη έρθη εις αυτήν την δήστιχησμένην πατρίδα, ο θεώς να σε σκέπη εις έτη πολλά, σαι περικαλώ όμως εξέταξε και δηά εμένα του πτοχού το δικαιόν μου, όπου δεν αίχο αλλων παρά των θεών πρότα και δεύτερα την τζελέντζα σου, εξέταξε της γηνεκός μου ταις εντροπές και ακαταστασήες……»

Στη συνέχεια ο Πέτρος καταγγέλει χωριανούς και συγγενείς ότι του λεηλατούν ό,τι έχει απομείνει από την περιουσία του και μάλιστα η θεία του, η παπαδιά του παπά Γιώργη Μασέλου, μητέρα του δασκάλου Πέτρου Μασέλου, που καταπατεί τα σύνορα «παρασυνοριάζει» στα χωράφια του. Ακόμη αναφέρει, ότι μετά τη σύλληψή του, κατά την περίοδο της κράτησής του στη φυλακή  εδώ στα Κύθηρα το 1803, ο νέος Διλιγάτος Ευστάθιος Μεταξάς με το νέο φορολογικό σύστημα που εφάρμοσε, φορολόγησε τους Κυθηρίους κατά το Λογοθέτη με «….τεσσάρων χρονών δοσίματα αφεντικά και πολλοί πτωχοί μην υποφέροντας ανεχώρησαν συφάμελοι….» Ο φυλακισμένος Πέτρος σε συνεννόηση με τη γυναίκα του αναγκάστηκαν να δανειστούν και ο δανειστής με δόλο τους έβαλε και υπέγραψαν και δεύτερη ομολογία, λέγοντάς τους ψέματα, ότι ξέσχισε την πρώτη. Έτσι το ποσόν διπλασιάστηκε και διογκώθηκε με τους τόκους και ο Πέτρος εξόριστος, κατεστραμμένος, ατιμασμένος, εγκαταλελειμμένος από συγγενείς και φίλους προσφεύγει στη δικαιοσύνη, για να βρει το δίκιο του.

Δεν γνωρίζομε περαιτέρω πια ήταν η πορεία του Πέτρου και κάτω από ποιες συνθήκες βρέθηκε στη Σμύρνη το 1815, απ’ όπου γράφει την αναφορά του σε ανώτερο δικαστή του τόπου. Πιθανόν να  αποφυλακίστηκε, αλλά δεν είχε το δικαίωμα να γυρίσει στα Κύθηρα. Πάντως δεν έχει βρεθεί ληξιαρχική πράξη θανάτου του στα Κύθηρα.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

Απροσωπολήπτως=με αμεροληψία

Άπταιστοι=αθώοι

Διλιγάτος=αντιπρόσωπος,πληρεξούσιος,πολιτική αρχή όπως ο Έπαρχος.

Καπιτούλα=ευθύνες

Κραταιότατα άρματα=εννοεί τη δύναμη των Ρωσοτούρκων. Με το    καθεστώς της 7νήσου Πολιτείας, τα 7νησα ετέθησαν υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου και την προστασία της Ρωσίας.

Μπατίρω=υποφέρω, πληρώνω

Τζελέντζα=εξοχότητα

ΠΗΓΕΣ

Χρονικά ιερομονάχου Γρηγορίου Λογοθέτη

Ληξιαρχικά ενορίας Αγίου Γεωργίου Καρβουνάδων

Γ.Α.Κ. Τοπικό Αρχείο Κυθήρων. Αρχείο Εκτελεστικής Αστυνομίας.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη έκδοση Φ.278 – Μάρτιος 2013