Κεραμωτό ή Κεραμουτό;

Γράφει ο Ε.Π.Καλλίγερος

την Σεπ 8, 2017

Όσοι επισκέπτονται το γνωστό χωριό με τους δύο οικισμούς του (Κάτω Χωρίο και Απάνω Χωρίο) βλέπει στην είσοδο του χωριού την πινακίδα Κεραμωτό, όλοι όμως, όταν μιλούν για το χωριό, το λένε Κεραμουτό. Ποία από τις δύο γραφές, λοιπόν, είναι η σωστή;

Πριν μιλήσουμε γι’ αυτό, ας δούμε δύο-τρία πράγματα από την ιστορία του χωριού, το οποίο είναι γνωστό με αυτή την ονομασία από τις αρχές του 14^ου αι., οπότε έχουμε δύο γραπτές πηγές με την ονομασία του.

Η μία, το 1310, από τη λεγόμενη Διανομή των Βενιέρων και η άλλη από την περίφημη Δικογραφία των Καταλανών το 1328. Τότε το χωριό γραφόταν Keramoto λέξη που προερχόταν από τη Βυζαντινή ονομασία Κεραμωτόν, η οποία σημαίνει «την διά κεραμίδων κεκαλυμμένη στέγη».

Για να έχουμε τις πηγές αυτές στις αρχές του 14^ου αι. η ονομασία είναι σαφώς Βυζαντινή, αφού το χωριό ανάγεται σίγουρα σε παλαιότερη εποχή και η πιθανότερη εξήγηση είναι ότι θα υπήρχε στο χωριό αυτό ένα σπίτι με κεραμίδια, κάτι εξαιρετικά σπάνιο για ένα μικρό χωριό στα χρόνια αυτά, οπότε τα σπίτια είχαν συνήθως χωμάτινη στέγη από πηλό πάνω στην οποία άφηναν σκόπιμα να φυτρώνουν άγρια χόρτα και αγκάθια για να μην γίνεται αντιληπτό το χωριό από μακριά και να προστατεύεται από ενδεχόμενες επιδρομές.

Επομένως η ονομασία Κεραμωτό είναι πιο κοντά στην αρχική ονομασία. Αργότερα, με την παραφθορά των ονομάτων το Κεραμωτό έγινε Κεραμουτό και αυτή η ονομασία είναι που επικρατεί σήμερα.

Επομένως και οι δύο γραφές είναι σωστές, αν και, αφού σήμερα τοποθετούμε τις πινακίδες στα χωριά, μάλλον σωστότερο θα ήταν να γράφεται η ονομασία με την οποία αποκαλούν το χωριό τους οι σύγχρονοι άνθρωποι. Αυτά όμως ίσως είναι λεπτομέρειες. Για να κλείσουμε το σημερινό μας αφιέρωμα στο χωριό αυτό να αναφέρουμε ότι είναι από τα λίγα στα οποία διατηρείται μέχρι τις μέρες μας, τόσο ο παλιός κεντρικός ναός του, ο ναός του Σωτήρος, όσο και ο νεότερος που χτίστηκε στα πρόσφατα χρόνια.

Δυστυχώς, στις περισσότερες περιπτώσεις οι ναοί χτίζονταν στην ίδια ακριβώς θέση που ήταν οι προηγούμενοι, οι οποίοι κατεδαφίζονταν ή κατέρρεαν από σεισμούς ή άλλες αιτίες. Έτσι χάνονταν πολύτιμα στοιχεία για την ιστορία πολλών οικισμών, αφού οι ναοί τους ήταν και είναι από τα πλέον αξιόπιστα στοιχεία που μαρτυρούν την ιστορία τους.

Ο παλαιός ναός του Σωτήρος στο Κεραμουτό έχει συντηρηθεί πρόσφατα από την Αρχαιολογική υπηρεσία και είναι αυτός στη φωτογραφία μας.

(Περισσότερα στο βιβλίο μας ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ, ιστορική Γεωγραφία των Κυθήρων, έκδ. της Εταιρείας Κυθηραϊκών Μελετών, το οποίο κυκλοφορεί και στην Αγγλική γλώσσα)