Tι θέλει να μας πει ο Moody’s

Ο οίκος Moody’s δεν μας έδωσε επενδυτική βαθμίδα για λόγους που μπορούμε να αντιληφθούμε και οι αδαείς επί των οικονομικών. Το χρέος είναι τεράστιο, η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας δεν αρκεί για να βελτιώσει το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, η εξάρτηση από τον τουρισμό παραμένει υψηλή και το δημογραφικό μας πρόβλημα δεν επιτρέπει αισιόδοξες προβλέψεις. Είναι λες και γίνεται ένα πάρτι στη χώρα, αλλά οι ξένοι θεωρούν σημαντική και την πιθανότητα κηδείας.

Διόλου παράλογες επιφυλάξεις. Ο τουρισμός είναι η βασική βιομηχανία της χώρας (η βαριά, είπαμε, είναι ο πολιτισμός). Πρόκειται όμως για έναν κλάδο εξαιρετικά ευάλωτο σε εξωγενείς παράγοντες. Σου έρχεται μια πανδημία και κλείνουν όλα στη σειρά. Και όταν, κάποτε στο μέλλον, βελτιωθούν τα πράγματα στη Βόρεια Αφρική και στην Τουρκία, ο ανταγωνισμός θα δαγκώνει ολόκληρα κομμάτια. Πράγματι, όταν μία οικονομία στηρίζεται σε τόσο μεγάλο βαθμό στον τουρισμό, οι επισφάλειες δεν επιτρέπουν αισιόδοξες προβλέψεις μακράς πνοής. Και αν εκραγεί, για παράδειγμα, το ηφαίστειο της Σαντορίνης; Το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας, όπως αποτυπώνεται στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην έφεση μας προς τις υπηρεσίες που συνδέονται με τον τουρισμό.

Advertisement

Και αν θέλετε να το απλοποιήσουμε ως τη βάση του προβλήματος, σκεφτείτε μόνο σε τι είδους επιχειρηματικότητα στρέφονται οι περισσότεροι νέοι. Να ανοίξουμε καφέ ή φούρνο. Καλύτερα καφέ, γιατί με τον φούρνο πρέπει να σηκώνεσαι αχάραγα. Και, ασφαλώς, είναι το δημογραφικό. Εκεί οι αριθμοί είναι τόσο απόλυτοι ώστε λένε όλη την αλήθεια. Με αυτούς τους ρυθμούς δημογραφικής γήρανσης, σε εκατό χρόνια στη χώρα θα κατοικούν οι μισοί σε σχέση με αυτούς που βρίσκονται σήμερα εδώ -εκτός και αν τα μεταναστευτικά ρεύματα ανατρέψουν τα δεδομένα. Θα απαιτηθούν δραματικές παρεμβάσεις στο Ασφαλιστικό που, λογικά, θα γεννήσουν νέες εστίες κοινωνικής έντασης και πάει λέγοντας.

Το μέλλον δεν είναι τόσο ευοίωνο όσο παρουσιάζεται. Απαιτούνται μεταρρυθμίσεις. Και εδώ είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα από όλα. Οι μεταρρυθμίσεις αποδίδουν σε μακρύ χρονικό ορίζοντα. Οι κυβερνήσεις συνήθως δεν διαθέτουν αυτήν την υπομονή ή και τον χρόνο.