O Άγιος Γεώργιος εις το Κάτω Χωρίον (Λουραντιάνικα)

Μεταξύ των 20 ναών που είναι αφιερωμένοι στη μνήμη του Aγίου Γεωργίου στα Κύθηρα, είναι και ο Άγιος Γεώργης στα σημερινά Λουραντιάνικα, που άλλοτε ονομάζονταν Κάτω Χωρίον. Μια διαθήκη του 1612 από το Αρχείο των Κυθήρων μας δίνει πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες γι αυτό το εξαιρετικό μνημείο. Η διαθήκη είναι ιδιόχειρη και εγράφη στα Κύθηρα, στο Κάτω Χωρίον, μέσα στο ναό του Αγίου, από το Γεράσιμο, ιερομόναχο Λουράντο, ο οποίος, σύμφωνα με τα γραφόμενα, είναι ο ιδρυτής και πρώτος κτήτωρ του ναού μαζί με τον αδελφό του Νικηφόρο. Αυτοί οι δύο ξόδεψαν για το κτίριο και την αγιογράφηση του ναού. Ο Γεράσιμος απουσίαζε στην Κρήτη 42 χρόνους, όπου πιθανόν να εμόνασε σε κάποια μονή της Μεγαλονήσου και «εν ουδω γήρατος» επέστρεψε στο χωριό του, όπου συντάσσει τη διαθήκη του για να κανονίσει τις υποθέσεις του. Κυρίαρχη θέση στη διαθήκη κατέχει ο Αγιος Γιώργης, το δημιούργημά του, εις τον οποίον αφήνει όλη σχεδόν την κτηματική περιουσία του και νοιάζεται να τον διασφαλίσει εις τον αιώνα.

Ο Γεράσιμος προφανώς ανήκει στη γνωστή λευιτική οικογένεια Λουράντου, η οποία ανέδειξε πολλούς ιερείς-κτήτορες του Αγίου Γεωργίου, που υπηρέτησαν με αφοσίωση το ναό μέχρι τα μέσα του 20ου αι. «αχιβ μηνός Ιουλιου ιε εβρισκόμενος εγώ ιερομοναχος [Γερασιμος] κατά κοσμον Λουραντος την σημερον ις το [Κατο Χοριον] ις το ναω του Αγιου Γεοργιου οπου εγω εκτησα εγο οπ[ ] εβαλα και εζογραφισα με εξοδες εδικες μου και του α[δελφου μ]ου Νικιφορου…..» Πληρεξούσιος (κουμέσος) του Γερασίμου κατά τον καιρό της απουσίας του στην Κρήτη ήταν ο ανιψιός του, παπα Γιώργης, εις τον οποίο ο Γεράσιμος ανέθεσε να κτίσει και την Παναγία την Οδηγήτρια στον Κάλαμο, η οικοδομή της οποίας φαίνεται ότι ήταν σε εξέλιξη το 1612, κατά το χρόνο σύνταξης της διαθήκης. Ετσι αυτές οι δυό αδελφές εκκλησίες πορεύτηκαν μαζί στο χρόνο υπό την επίβλεψη και την ακοίμητη φροντίδα των ιερέων της οικογενείας, οι οποίοι εφημέρευαν και στις δύο και τελούσαν πανηγυρικά την εορτή του Αγίου τον Απρίλιο και την εορτή της Οδηγήτριας στις 21 Νοεμβρίου.

Advertisement

Ο Γεράσιμος αφήνει τον Αγιο Γιώργη στον ανιψιό του και κουμέσο του, παπά Γιώργη. Μαζί, του αναθέτει και τη φροντίδα της περιουσίας των δύο ναών (χωράφια, δένδρα ελιές, συκιές, χαρουπιές, απιδές, ροδιές, πηγάδια, κλήματα, μέλισσες κ.τ.λ.) «…να γρικόνται όλα του Μεγάλου Γεοργίου και της Παναγίας της κερα Οδηγήτριας οπου άφισα εγώ με έξοδές μου να τηνε κτήσι ο άνωθέν μου ανιψίος παπα κυρ Γιώργης….» Από αυτή την περιουσία θα παίρνει ο παπας 3 μερτικά και ένα μέρος των εισοδημάτων θα το διαθέτει για συντήρηση του Αγίου Γεωργίου, για τοιχογραφίες και άλλες «καλλιέργειες» ενώ παράλληλα θα αποτελειώσει και το κτίριο της Οδηγήτριας. «…να πέρνι τρία μερτικά και το άλο να το βάνι στιν εκκλισία να καμνι τόσι ζογρα[φια] και αυτά όλα να τα ορίζι όττι θελι να τα σπερνι με εδικες του εξοδες και της εκλισιες να της εφιμεριζι και να ξετελέψι και της εκλισίας τ[ης Ο]διγιτρια και να καμνι και της διο εορτες το Νοενβρι και τον Απριλιο….» Μια ακόμη επιθυμία του διαθέτη είναι ο ναός να πηγαίνει από Λουράντο σε Λουράντο, δεσμεύοντας έτσι την οικογένεια να αναδεικνύει έναν τουλάχιστον ιερέα σε κάθε γενιά. Απαραίτητη προϋπόθεση, ο εφημέριος να είναι ιερομόναχος και αμέμπτου διαγωγής «…να ηνε κοτητζιοναδα ηγου από Λουραντο ως Λουραντο, ηγου με καλόγερο ιερομοναχο και ποτε κοσμικος να μι μπατζάρι ουδε κοσμικος παπας μονο να’ νε πάντα καλογέροι και να’νε καλου βιου εκηνι οπου θελουνε εβρισκ[ ] από της Λουραντους…»

Περί το 1700 υπηρετεί τον Άγιο Γιώργη ο ιερομόναχος Ιωακείμ Λουράντος, ο οποίος συντάσσει τη διαθήκη του στο κελί του, στο Κάτω Χωρίον και αφήνει διάδοχό του στο ναό τον ανιψιό του Γιάννη Λουράντο του Δημητρίου, που αργότερα έγινε εφημέριος του ναού. Στην απογραφή του 1721 ο παπα Γιάννης είναι εφημέριος στο Κάτω Χωρίον, έγγαμος βέβαια. Φαίνεται ότι με τα χρόνια ξεχάστηκε ο όρος που έβαλε ο ιδρυτής, να υπηρετούν μόνο ιερομόναχοι «…ακόμι λεγι πος θελη και αφηνι του ανοθε Γιανη Λουραντου του ανιψίου του, ποτε Διμιτρι, το γιους και ασολούτο νικοκιριο του μοναστηριου τις μονης του μεγαλομαρτηρος και θαυματουργου Γεοργίου εις τον αυτόν τόπον του Κατοχορίου με κελία, χοράφια, αμπέλια, πρεβόλια, δέντρα και κάθε αλο πραμα οπου ηνε και εγρικάτε από λογαριασμόν τον προγενιτόρων του, οσαν και οσα αφίσασι δια ψυχικιν τος σοτιρια αλη χριστιανη εις τον αυτόν ναον, το οπιο τος μοναστηρι να έχη και να το εξουσιάζη ο αυτός Γιάνις με τα άνοθε ποστατικά και οι κλιρονόμι του εονιος θελοντας να ηνε και να εγγρικατε δια καθολικός και λεγγίτιμος κλιρονόμος τόσο εις το αυτό μοναστήρι με κάθε του λογίς ποστατικό και αλο δικαιομα οσάν και εις κάθε άλο πράμα οπου έχη…»

To 1712 η Θεοδώρα Λουραντοπούλα, χήρα ποτέ Δημήτρη Κασιμάτη, με τη διαθήκη της παραγγέλλει να ενταφιασθεί «….ης το ναον του αγήου Γεοργηου στο Κάτο χορίο εκί οπου ηνε θαμενος κε ο ποτες στης κίρης ης στον οπιον ναον θελη κε αφίνι να πλερόνι ο κλιρονόμος στις να καμουν δίο ριαληο ζουγραφία ης στον αυτόν ναον κε δίο αγαστέρες λάδι ονταν κάμουν η (γ) ελές…..» Οι διαθήκες αυτές, εκτός των άλλων πολύτιμων ιστορικών, γλωσσικών κ.α. στοιχείων που περιέχουν, είναι και πολύτιμη πηγή για τους αρχαιολόγους που ασχολούνται με τη χρονολόγηση των τοιχογραφιών του ναού.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

Κοτητζιονάδα=εξαρτώμενα από όρους

Ασολούτο νικοκηρίο=απόλυτη κυριότητα

Αγαστέρες=δοχεία πήλινα η μεταλλικά για κρασί, λάδι, η βού-τυρο.

Λεγγίτιμος κληρονόμος= νόμιμος κληρονόμος.

ΠΗΓΕΣ

—————-

Γ.Α.Κ. Τοπικό Αρχείο Κυθήρων. Νοταριακό Αρχείο. Νοτάριος Στάης Θεόδωρος του Φραγκίσκου. Βιβλίο Διαθηκών, φ3r.

Λυτές διαθήκες αριθ. 1737 του 1710 και αριθ . 1826 του 1712.

Εφημερίδα «Κυθηραϊκά» Ιανουάριος 2003

Απογραφές πληθυσμού των Κυθήρων 18ου αι. έκδοση Εταιρείας Κυθηραϊκών Μελετών. Αθήνα 1997.

Δημοσιεύθηκε στο φ. 240 Οκτώβριος 2009 της έντυπης έκδοσης.