Γιατί το λέμε έτσι

ΒΕΔΟΥΡΑΣ: Το παρωνύμιο εμφανίζεται σε ένα κλάδο οικογένειας με το επώνυμο Φριλίγκος, δεν αναφέρεται δε στις παλαιότερες πηγές, έτσι πιθανολογούμε ότι είναι νεότερο. Το παρωνύμιο προέρχεται από τη λέξη βεδούρα ή βεδούρι, την ετυμολογία της οποίας δεν γνωρίζουμε αναφέρεται όμως από τα Βυζαντινά χρόνια με την ίδια σημασία και πιστεύεται ότι έχει προέλευση τη σλάβικη λέξη vedro.Η λέξη βεδούρα έχει  δύο έννοιες. Η πρώτη και παλαιότερη σημασία της  έχει σχέση με μέτρο όγκου δημητριακών και η νεότερη και πλέον γνωστή με ένα ξύλινο κυλινδρικό δοχείο στο οποίο έβαζαν το γάλα οι κτηνοτρόφοι ή έπηζαν το γιαούρτι. Αυτό το τελευταίο πιθανότατα είναι που έδωσε το παρωνύμιο στα Κύθηρα. Σε άλλα μέρη της Ελλάδος πάντως αναφέρεται και επώνυμο Βεδούρας.

ΒΛΑΣΤΟΣ: Παρωνύμιο γνωστό από το 17^ο αι. Αρχικά αναφέρεται σε κλάδο των Καλοκαιρινών και λίγο αργότερα σε κλάδο των Χάρων στον οποίο είναι ακόμη. Συγκεκριμένα, ένας κλάδος των Χάρων από το Μανιτοχώρι, που έχει εγκατασταθεί στο Λειβάδι και διαμένει στον οικισμό Χαριάνικα, έχει το παρωνύμιο Βλαστός από το οποίο σύντομα ο οικισμός αυτός ονομάζεται Βλαστιάνικα και διατηρεί ακόμη την ίδια ονομασία. Ουσιαστικά πρόκειται για μία οικογένεια, που καθίσταται πολύκλαδη για να περιοριστεί σήμερα σε έναν κλάδο με εκπροσώπους στα Κύθηρα και την Αυστραλία. Ετυμολογικά το βλαστός είναι μέρος του φυτού και η λέξη έρχεται από την αρχαία Ελληνική γλώσσα με την ίδια έννοια. Το Βλαστός είναι κοινό επώνυμο σε πολλά μέρη της Ελλάδος.

Advertisement

ΚΑΟΝΗΣ: Παρωνύμιο κλάδου της παλαιάς και πολύκλαδης οικογένειας Τζάννε και ειδικά ενός από τους παλαιότερους κλάδους της από το Κάτω Λειβάδι. Στους Τζάννε αναφέρεται να ανήκε και η Μονή της Αναλήψεως του Σωτήρος στον Κούτζακα (Κάτω Λειβάδι). Το παρωνύμιο αναφέρεται αδιαλείπτως από το 18^ο αι. πιστεύεται όμως ότι είναι παλαιότερο. Ετυμολογικά έχει σχέση με το καόνι ή καόνα=το νυχτοπούλι, ο γκιώνης. Επομένως Καόνης, αυτός που ζούσε σα νυχτοπούλι ή μιμείτο το κρώξιμό του. Το παρωνύμιο αναφέρεται και σήμερα σε απογόνους του ίδιου αρχικού κλάδου στο σημερινό Κάτω Λειβάδι, καίτοι ο κλάδος των Τζάννε-Καόνη έχει διασπασθεί σε πολλούς άλλους.

ΛΑΤΖΟΣ: Παρωνύμιο του κύριου, και μοναδικού σήμερα, κλάδου των Σωτήρχων σε Κάλαμο και Σπηλίες. Το παρωνύμιο στον συγκεκριμένο κλάδο εμφανίζεται σχετικά ενωρίς και έχουμε αναφορές από τα τέλη του 17^ου-αρχές 18^ου αι. από Σωτήρχους-Λάτζους στο Κάστρο της Χώρας. Αργότερα έχουμε Σωτήρχους στις Σπηλίες και στο Δρυμώνα, ενώ το επώνυμο είναι πολύ παλαιότερο προηγείται δε χρονικά των εμφανίσεών του στην Κρήτη όπου όσες αναφορές έχουμε από  εκεί έχουμε  βεβαιότητα ότι έχουν Κυθηραϊκή καταγωγή. Το Λάτζος δεν έχει σαφή ετυμολόγηση με  πιθανότερη όμως την ιταλική προέλευση. Έτσι, μπορεί να συνδέεται με το lazzo=λάσο=(και) γραβάτα μτφ. ή το lazo=μαχαίρι, φαλτσέτα που διπλώνει. Πιθανότερο όμως είναι από το lazzi=αστεία (αρχικά  χιουμοριστικό μέρος της commedia del arte) το οποίο έφθασε στην τοπική διάλεκτο των Κυθήρων ως λατζί=γυμνός, ξεσκέπαστος. Σήμερα έχουμε στα Κύθηρα και τη διασπορά τους αρκετούς Σωτήρχους-Λάτζους.

ΠΙΤΣΙΝΗΣ: Παρωνύμιο κλάδου των Καλλίγερων στο Στραπόδι γνωστό πριν το 18^ο αι. Από τον κλάδο αυτόν θα βρεθεί  στην περιοχή που τότε ονομαζόταν Λουραντιάνικα και περιλάμβανε τα Καλησπεριάνικα και τα σημερινά Πιτσινιάνικα ένας Καλλίγερος-Πιτσινής και από αυτόν θα λάβει την ονομασία του ο τότε σχηματισθείς οικισμός, Πιτσινιάνικα. Τα επώνυμα Piccini, Picino και Πιτζίνης είναι γνωστά στην Ιταλία (Βλ. Ε. Καλλίγερος, Κυθηραϊκά Τοπωνύμια, σελ. 202-3) και φαίνεται ότι ένα από αυτά έδωσε το παρωνύμιο στα Κύθηρα από το οποίο έχουμε μετά βεβαιότητος τα Πιτσινιάνικα, ενώ πιθανόν και οι Πιτσινάδες να πήραν το όνομά τους με μία ανάλογη διαδικασία.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΙΟΥΝΙΟΥ 2023 ΤΗΣ ΕΝΤΥΠΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ «ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ»