Μέτρα για βιώσιμες καλλιέργειες εν μέσω αυξανόμενης ξηρασίας

Μείωση της αγροτικής παραγωγής έως και 10% σε ετήσια βάση, πιέσεις στο πόσιμο νερό, σημαντική μείωση στην υδροηλεκτρική ενέργεια (σε ορισμένες περιοχές έως και 10% σε ετήσιο μέσο όρο), καθώς και στις ποτάμιες μεταφορές σε ποσοστό περίπου 2,5%. Ο ευρωπαϊκός άτλας κινδύνου από την ξηρασία διαμορφώθηκε από το ευρωπαϊκό JRC (Κοινό Ερευνητικό Κέντρο) έπειτα από εξέταση δεδομένων, συζητήσεις με ειδικούς, κατανόηση της αλληλεπίδρασης των φαινομένων και χρήση τεχνικών μηχανικής μάθησης. Εξετάστηκαν επίσης οι τάσεις με συνθήκες ανόδου της θερμοκρασίας κατά 1,5, 2 και 3 βαθμών Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο.

Advertisement

Βασικές επιπτώσεις

Οι επιπτώσεις της ξηρασίας στη γεωργία υπό τις τρέχουσες κλιματικές συνθήκες αναμένονται σοβαρές. Η μέση ετήσια μείωση της απόδοσης των καλλιεργειών εκτιμάται έως και 10%, με τους υψηλότερους κινδύνους να εντοπίζονται στην περιοχή της Μεσογείου. Η Ισπανία αντιμετωπίζει μεγάλους κινδύνους ξηρασίας και μείωση των αποδόσεων των καλλιεργειών από 5% στο σιτάρι έως και 10% στο κριθάρι.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ευρεία μείωση των γεωργικών αποδόσεων αναμένεται στη Ρουμανία. Σημαντικές εκτιμώνται οι επιπτώσεις και στη χώρα μας. Στην Ελλάδα καταγράφεται τάση μείωσης της απόδοσης στο σιτάρι κατά 2,5%-5% γενικά, φτάνοντας όμως στο 5%-7,5% στην Κεντρική Μακεδονία, στην Κρήτη και στη Βοιωτία. Σε επίπεδο 50ετίας οι μειώσεις αναμένονται στο 30%-40% και στις Περιφέρειες Κ. Μακεδονίας, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης εκτιμώνται έως και 40%-50%!

Στο κριθάρι στην Ελλάδα η ετήσια τάση μείωσης είναι 2,5%-5% σε Θεσσαλία, Στερεά και Δυτική Ελλάδα, αλλά ανεβαίνει στο 5%-7,5% στην υπόλοιπη χώρα. Τέλος, στο ρύζι υπολογίζεται σε βάθος 50ετίας μείωση 20%-30% στην Πελοπόννησο και 30%-40% στη Μακεδονία, όπου υπάρχουν και οι μεγαλύτερες καλλιεργούμενες εκτάσεις.

Η καλύτερη χρήση του νερού άρδευσης και η μείωση των απωλειών, οι βιώσιμες καλλιεργητικές πρακτικές, η εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας επαναχρησιμοποίησης του νερού είναι ορισμένα από τα μέτρα που σημειώνεται στην έκθεση ότι μπορούν να βοηθήσουν.

Πρόβλημα ποιότητας

Οσον αφορά τη δημόσια παροχή νερού, αναφέρεται πως εκτός από την ποσότητα του νερού, αναμένεται να επηρεαστεί και η ποιότητά του, καθώς τα χαμηλότερα επίπεδα νερού συνοδεύονται και από αυξημένη συγκέντρωση ρύπων. Ταυτόχρονα, η αύξηση της ξηρασίας συνδέεται με υψηλότερη ζήτηση νερού, επιτείνοντας τις δυσκολίες. Υπό τις προβλεπόμενες κλιματικές συνθήκες, η άντληση υδάτων που προκαλείται λόγω ξηρασίας αναμένεται να αυξηθεί γύρω από τη Μεσόγειο, ειδικά σε επίπεδα υπερθέρμανσης των +2 °C και +3 °C.

Σοβαρές θα είναι οι συνέπειες της ξηρασίας στο σύστημα παραγωγής ενέργειας, κυρίως στους υδροηλεκτρικούς σταθμούς, αλλά και στις μονάδες πυρηνικής ενέργειας, που χρειάζονται νερό ψύξης. Οπως καταγράφει ο άτλας, υπολογίζονται μέσες ετήσιες απώλειες υδροηλεκτρικής ενέργειας έως και 10% στη νότια Ευρώπη, ενώ όσον αφορά την πυρηνική ενέργεια αυτές περιορίζονται στο 1% σε ετήσια βάση.

Υπό τις τρέχουσες κλιματικές συνθήκες, εκτιμά το JRC, οι μεγαλύτερες σχετικές μειώσεις στην παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας λόγω ξηρασίας αναμένονται στην Πορτογαλία, την Κύπρο, την Ισπανία, την Ελλάδα, την Εσθονία και τη Βουλγαρία, αν και οι τρεις τελευταίες χώρες διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο σε απόλυτες τιμές. Σημαντικούς κινδύνους θα αντιμετωπίσουν η Γαλλία και η Ιταλία, κυρίως λόγω μεγάλης ζήτησης, αν και οι απώλειες ύδατος στους ταμιευτήρες εκτιμώνται μικρότερες.

Στην Ελλάδα

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι στην Ελλάδα υπάρχει εκτίμηση για μείωση της υδροηλεκτρικής ενέργειας κατά 5%-7,5% κατά μέσον όρο σε ετήσια βάση. Το ανησυχητικό είναι ότι σε περίπτωση πιο έντονης κλιματικής αλλαγής με άνοδο της μέσης θερμοκρασίας κατά 3 °C το JRC εκτιμά πως οι απώλειες υδροηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή της Μεσογείου (Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα) θα διπλασιαστούν ή και τριπλασιαστούν!