Σκέψεις από μια απογραφή επαγγελματιών των Κυθήρων και Αντικυθήρων του 1864

Πριν από μερικές εβδομάδες στα Κύθηρα πραγ­ματοποιήθηκε η καθιερωμένη ανά δεκαετία απογραφή πληθυσμού. Οι απογραφές πληθυσμού είναι ένα δαπανηρό αλλά χρησιμότατο εργαλείο για την δημό­σια διοίκηση, ιδιαίτερα στις μέρες μας που οι πληθυσμιακές μεταβολές είναι ευρείες τόσο ποσοτικά όσο κυρίως ποιοτικά (ηλικία πληθυσμού που μένει στα Κύ­θηρα, αναλογία αλλοδαπών/Ελλήνων, αναλογία Τσιριγωτών/Ελλήνων διαφορετικής εντοπιότητας, γενε­ές που διαβιούν στην ίδια στέγη κλπ.)

Η ανάλυση των δεδομένων που προκύπτουν από την γενική απογραφή πληθυσμού δίνουν μοναδική δυνατότητα στην κεντρική διοίκηση και στην τοπική αυτοδιοίκηση να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν κά­θε είδους πολιτική: προγράμματα υγείας και πρόνοι­ας, εκπαίδευσης, χωροταξίας, περιφερειακής ανά­πτυξης, αμυντικής και μεταναστευτικής πολιτικής κ.ά.

Ομως αυτό το εργαλείο δεν είναι κάτι καινούρ­γιο! Το Τοπικό Αρχείο Κυθήρων ανατρέχοντας στις ανεκτίμητες αρχειακές του πηγές που ξεκινούν από το 1562, ανέσυρε έγγραφο από την ύστερη περίοδο της Αγγλοκρατίας, που αφορά απογραφή η οποία είχε γί­νει στα Κύθηρα και Αντικύθηρα το 1864 (το έγγραφο αυτό περιέχεται στο Φ. 350 του Αρχείου της Εκτελε­στικής Αστυνομίας Κυθήρων):

«[…] Οκτωβρίου 1864 ελήφθη μέ […]

Κατάλογος των Υγρομέτρων, Εκτιμητών, Κτίστων, Ξυλουργών, Χρυσοχόων, Ραπτών, Υποδηματο­ποιών, Σιδηρουργών, καί Λογιστών, Αναθεωρηθείς παρά ταύτης της Τοπικής Διοικήσεως.

Υγρομέτραι

1. Ιερώνυμος Σιμητέκολος ποτέ Εμμανουήλ
2. Ιωάννης Κασιμάτης ποτέ Μανέα Κατσούλη
3. Αθανάσιος Αρώνης ποτέ Δημητρίου
4. Δημήτρης Σιμητέκολος ποτέ Γεωργίου
5. Γεώργιος Δαρμάρος ποτέ Ιωάννου Κονσολή
6. Σταμάτης Σιμητέκολος ποτέ Εμμανουήλ
7. Ανάργυρος Φαρδουλής ποτέ Μιχαήλ ?λάης
8. Γεώργιος Τσάνες ποτέ Βρετο?
9. Θεόδωρος Φαρδουλής ποτέ Μανόλη
10. Δημήτρης Μουλός ποτέ Ιερέως Γεωργίου
11. Ιωάννης Πρινέας ποτέ Παναγιώτου Κουτζάφτη
12. Ιωάννης Μεγαλοκονόμος ποτέ Ανδρέα Διακάκη
13. Νικόλαος Καλοκερνός ποτέ Δημητρίου
14. Εμμανουήλ Σιμητέκολος του Ιερωνύμου
15. Νικόλαος Διακόπουλος ποτέ Γεωργίου
16. Ανδρέας Φατσέας ποτέ Νικολάου

Εκτιμηταί – Κτίσται

1. Παναγιώτης Κομπής ποτέ Δημητρίου
2. Ανάργυρος Φαρδουλής ποτέ Μιχαήλ Αλάης
3. Γεώργιος Δαρμάρος ποτέ Ιωάννου Κονσολή
4. Νικόλαος Φατσέας ποτέ Θεοδώρου
5. Ιωάννης Ξένος ποτέ Κοσμά
6. Εμμανουήλ Φριλίγκος ποτέ Ιωάννου
7. Κώστας Στρατηγός ποτέ Παναγιώτου

Ξυλουργοί

1. Νικόλαος Φατσέας ποτέ Θεοδώρου
2. Παναγιώτης Σοφίος ποτέ Νικολάου
3. Εμμανουήλ Φριλίγκος ποτέ Κοσμά
4. Κώστας Στρατηγός ποτέ Παναγιώτου
5. Δημήτριος Πρεβελεγιάδος ποτέ Λεονάρδου
6. Γεώργιος Δαρμάρος ποτέ Ιωάννου Κονσολή
7. Δημήτριος Κασιμάτης ποτέ Φιλοΐτου Κούβλος

Χρυσοχόοι

1. Νικόλαος Σπιθάκης ποτέ Θεοφίλου
2. Παύλος Τζουαννάκης ποτέ Γεωργίου
3. Παναγιώτης Κοζάκης ποτέ Σαράντου

Ράπται

1. Μιχαήλ Κοζάκης ποτέ Σαράντου
2. Γεώργιος Κασιμάτης ποτέ Δημητρίου
3. Ιωάννης Πετρόχειλος ποτέ Παύλου
4. Αθανάσιος Τσάνες του Γεωργίου
5. Ιωάννης Μασσέλος ποτέ Παναγιώτη

Υποδηματοποιοί

1. Δημήτριος Μασσέλος ποτέ Θεοδώρου
2. Δημήτριος Πετρόχειλος ποτέ Κωνσταντίνου
3. Ανδρέας Καντιώτος του Παναγιώτη
4. Παναγιώτης Παυλάκης του Δημητρίου

Σιδηρουργοί

1. Παναγιώτης Αρώνης του Θεοδώρου
2. Λάζαρος Βατικιώτης ποτέ Παναγιώτου
3. Δημήτριος Χανιώτης του Βρετού
4. Ανάργυρος Αλιφιεράκης ποτέ Εμμανουήλ
5. Παναγιώτης Αρώνης ποτέ Δημητρίου

Λογισταί

1. Ιάκωβος Καλλονάς του Αντωνίου
2. Φραγγίσκος Μαχαιριώτης ποτέ Νικολάου
3. Ιωάννης Λαστιώτης ποτέ Γεωργίου
4. Γεώργιος Δαρμάρος ποτέ Ιωάννου Κονσολή
5. Θεόδωρος Κασιμάτης ποτέ Γεωργίου Λιμπέρη Αλοΐζου
6. Εμμανουήλ Κοντολέων ποτέ Αντωνίου
7. Νικόλαος Μόρμορης ποτέ Ιωάννου
8. Νικόλαος Πάτερος ποτέ Δράκου
9. Ιωάννης Δαρμάρος του Γεωργίου Σώζου
10. Ιωάννης Τσάνες του Γεωργίου
11. Άγγελος Λαστιώτης του Ιωάννου
12. Νικόλαος Νικηφοράκης του Μανούσου

 

Πραγματογνώμονες καί Υγρομέτραι Αιγιλείας

(Αντικυθήρων)

1. Στρατής Πατακός ποτέ Ιωάννου
2. Εμμανουήλ Κυνιγαλάκης ποτέ Γεωργίου
3. Νικόλαος Πλουμίδης του Ιερέως Γεωργίου
4. Θεμιστοκλής Γαλανάκης ποτέ Γεωργίου
5. Χαράλαμπος Ανδρόνικος ποτέ Ιερέως Γεωργίου
6. Μπατός Κυνιγαλάκης ποτε Ιερέως Εμμανουήλ

Πληρες Αντίγραφον υπο Γ. Δαρμάρου, Γραμματεύς του Επαρχείου»

Πολλά και πολύ χρήσιμα συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν από την απλή αυτή μεταγραφή.

• Η επάρκεια της Βρετανικής διοίκησης που όχι μόνο είχε προχωρήσει σε λεπτομερή καταγραφή αλ­λά είχε ήδη φροντίσει και για την επεξεργασία και ο­μαδοποίηση των συλλεχθέντων στοιχείων.
• Η ποικιλία των επαγγελμάτων που συναντούσε κανείς στα Κύθηρα και Αντικύθηρα και η πολυπρόσω­πη εκπροσώπηση κάποιων από αυτά πχ. Λογιστές.
• Η κοινωνική καταγωγή και η αντιστοιχία με τα επαγγέλματα. Παρατηρεί κανείς πόσο οι επαγγελ­ματικές ομάδες είχαν να κάνουν με κοινωνικά, οικο­γενειακά, γεωγραφικά και οικονομικά κριτήρια και το επάγγελμα που μπορούσε να ακολουθήσει κάποι­ος ήταν συνάρτηση πολλών πολιτισμικών παραγό­ντων, παραδείγματος χάριν στο επάγγελμα του λο­γιστή, που προϋποθέτει ειδική μόρφωση, απαντώνται μέλη πλούσιων και αριστοκρατικών οικογενειών όπως του Δαρμάρου, του Μόρμορη και του Καλλονά.
• Η ανάγλυφη αποτύπωση της δυναμικής της κυθηραϊκής κοινωνίας αλλά και των Αντικυθήρων εν γένει, που έδειχναν ότι είχαν ξεπεράσει την περιορι­σμένη και περιοριστική γεωργική και κτηνοτροφική οικονομία της Ενετοκρατίας.

Τέλος μπορούμε να διατυπώσουμε την παρακάτω υπόθεση εργασίας:

Το Βρετανικό σύστημα διοίκησης προέβλεπε και επέβαλλε πολλές φορές στα Κύθηρα και αλλού το σύστημα της αγγαρείας για την κατασκευή και συντή­ρηση πολλών δημόσιων έργων. Μια τέτοια καταγρα­φή επαγγελματιών, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης διοι­κητικής κουλτούρας, πόσο θα εξυπηρετούσε τον σχεδιασμό των μελλοντικών αγγαρειών της Βρετανικής διοίκησης;

Άραγε η φετινή απογραφή πληθυσμού:

• θα εξυπηρετήσει μια κεντρική διοίκηση που σκέφτεται με όρους «νέας αγγαρείας»;
• θα αγνοηθεί εφόσον το επαγγελματικό παρόν και μέλλον των κατοίκων του νησιού έχει βασιστεί στο γνωστό αναπτυξιακό (;) τρίπτυχο «τουρισμός- δημόσιες υπηρεσίες- οικοδομές»;

ή 3) θα επεξεργαστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να βοηθήσει στην τεκμηρίωση και τον ορθολογικό σχεδιασμό των πολιτικών του νησιού μας, οδηγώντας με­ταξύ άλλων σε πλουσιότερο και άρα βιώσιμο επαγ­γελματικό προσανατολισμό;

 

Δημοσιεύθηκε στο φ. 261 της έντυπης έκδοσης, Σεπτέμβριος 2011