Ο Βυζαντινός ναός των Αγίων Αναργύρων στα Φριλιγκιάνικα. Αρχ. «Κ».

Ένα “λίβελο” στα Κύθηρα του 1844

Γράφει η ΕΛΕΝΗ ΧΑΡΟΥ

την Φεβ 26, 2023

Το Δεκέμβριο του 1844 εμφανίστηκαν στο νοτάριο της Πόλεως των Κυθήρων Ιωάννη Λαστιώτη, από το ένα μέρος ο ευγενής κύριος Αντώνιος Σαγιάνος ποτέ Δράκου, επιχώριος αξιωματικός των οικονομικών της τότε τοπικής κυβερνήσεως των Κυθήρων μαζί με τον εισαγγελέα Αλέξανδρο Καβαδά και από το άλλο μέρος ο ιερέας Κοσμάς Κασιμάτης του ιερέα Ιωάννου από το Κυπέρι (Φριλιγκιάνικα) οι οποίοι έκαναν την εξής συμφωνία. Ο Σαγιάνος σύμφωνα με την εξουσία που έλαβε με πράξη του Επιχωρίου Συμβουλίου και επιστολή της Τοπικής Κυβερνήσεως, παραχωρεί με λιβέλο (ενοικίαση ακινήτων με ενοίκιο σε είδος ή σε χρήματα) στον ιερέα Κασιμάτη την εκκλησία του αγίου Κοσμά με δύο παρεκκλήσια στην περιοχή Θολάρι, Πελάδες των Φριλιγκιανίκων με ό,τι της ανήκει. Όλα αυτά εκτιμήθηκαν τάληρα δίστηλα 160. Ο ιερέας υπόσχεται να κάμει καλλιέργειες (συντήρηση και εξωραϊσμούς) στο ναό και να δίνει κάθε χρόνο για το λιβέλο αυτός και οι κληρονόμοι του αιωνίως σελίνια 4 και πένες 4. Τα χρήματα αυτά θα τα δίνει ο παπα Κασιμάτης στον Αρχιεπίσκοπο των Κυθήρων επειδή η εκκλησία του αγίου Κοσμά ήταν μετόχι του μοναστηρίου του αγίου Θεοδώρου, το οποίο μοναστήρι «…..ἐπικρατεῖ ἠ αὐτοῦ πανιερότης καί νέμεται τούς καρπούς του κατά την ἕννοιαν τῆς ἐπιστολῆς τῆς Τοπικῆς Κυβερνήσεως, μένοντας περιπλέον εἰς βάρος τοῦ ἰδίου ἰερέως ὅλαι αἰ ὐποχρεώσεις αἰ ὀποῖαι φαίνονται ξεκαθαρισμέναι εἰς τήν ἀναφοράν του, παρουσιασθεῖσαν παρ’αὐτοῦ εἰς το λεχθέν Συμβούλιον….» Όπως είναι φανερό ο ναός με την περιουσία του που εδόθη με λιβέλο, είναι το γνωστό βυζαντινό μνημείο του αγίου Κοσμά στα Φριλιγκιάνικα με τοιχογραφίες του 13ου αι. Ο ναός αρχικά ήταν τριπλός, όπως αναφέρει και το συμβόλαιο και αποτελείτο από 3 καμάρες αυτοτελείς που επικοινωνούσαν εσωτερικά μεταξύ τους με τοξωτά ανοίγματα. Τα δύο παρεκκλήσια ήταν καθιερωμένα στην Παντάνασσα και στον άγιο Γιάννη. Σήμερα σώζονται μόνο οι δύο ναοί. Ο νότιος ναός είχε υποστεί διάβρωση από τις ρίζες των δένδρων και περί το 1950 κατεδαφίστηκε. Κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας και Αγγλοκρατίας ο άγιος Κοσμάς δεν λειτουργούσε σαν ενορία. Ενοριακοί ναοί ήταν η Παναγία η Κυπεριώτισα και η Αγία Τριάδα. Κατά τις αρχές του 20ού αι. ο παλαιός ναός της αγίας Τριάδας κατεδαφίστηκε και σαν κεντρικός ναός των Φριλιγκιανίκων λειτούργησε ο άγιος Κοσμάς, επειδή η Κυπεριώτισα ήταν πλέον δυσπρόσιτη, παρόλο που επισήμως μέχρι σήμερα και μετά τα εγκαίνια του νέου ναού της αγίας Τριάδας, η Κυπεριώτισα αναφέρεται σαν ενοριακός ναός των Φριλιγκιανίκων.

Σημ. «Κ» Προσέξτε την αναφορά και την αρμοδιότητα του Επιχωρίου Συμβουλίου (δηλαδή της Εγχωρίου) το ρόλο και τις αρμοδιότητες της οποίας αμφισβητούν συνεχώς σήμερα όσοι στρέφονται κατά της παρουσίας της.