Πόσο κοινός είναι ο “Κοινός νούς”;

Λόγω της παλιάς μου δουλειάς (στο Φάρο) , είχα την πολυτέλεια της, χωρίς διακοπή, ήρεμης σκέψης και του στοχασμού για διάφορα που συνέβαιναν και εξακολουθούν να συμβαίνουν σ αυτή τη χώρα, η οποία προς έκπληξη της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, υφίσταται ακόμα ως κράτος.

Φυσικά, αν δεν υπήρχε ο “θεός της Ελλάδος” – κάτι το οποίο όταν ήμουνα νέος χλεύαζα αλλά τώρα που ωρίμασα πιστεύω ακράδαντα ότι υπάρχει – ο οποίος βοηθάει την κατάσταση, παρόλο που πνίγεται στη δουλειά, προκειμένου να προστατεύει την Πατρίδα, τον Ολυμπιακό, την Εθνική Μπάσκετ κλπ, τότε θα είχαμε αφανισθεί ως έθνος.

Advertisement

Ίσως έχετε αντιληφθεί από προηγούμενα άρθρα, ότι αυτό που με συνεπαίρνει, είναι να ανακαλύπτω ή να εμβαθύνω σε καταστάσεις όπου η βλακεία είναι οφθαλμοφανής, η ανοησία χτυπάει κόκκινο, η φαιδρότητα δίνει ρέστα, η μωρία προάγεται καθημερινά και η ευήθεια αυξάνεται κατακόρυφα.

Σε καμία περίπτωση όμως, δεν μου αρέσει να ηθικολογώ, να δίνω συμβουλές ή να εμφανίζομαι ως βαθυστόχαστος αναλυτής της κοινωνίας μας. Το τελευταίο το αποφεύγω συνειδητά, διότι αν ασχοληθείς στα σοβαρά με την σημερινή θα πρέπει, ταυτόχρονα, να έχεις κλείσει κρεβάτι στο Δρομοκαΐτειο.

Όπως όμως έγραφε και ο σεβαστός φιλόσοφος Ιμμ. Κάντ “οι δυσκολίες της ζωής αντιμετωπίζονται συνήθως με τρεις τρόπους` την ελπίδα, το όνειρο και το χιούμορ”.

Μια παρένθεση για το χιούμορ. Μιας και γράφω σε Κυθηραϊκή εφημερίδα – παρ’ ότι δεν είμαι Κυθήριος- έχω παρατηρήσει ότι οι Κυθήριοι έχουν ανεπτυγμένη την αίσθηση του χιούμορ και της πλάκας γενικότερα. Αυτό μπορεί να είναι παλιό κουσούρι καθώς διάβαζα πρόσφατα κάτι που αναφέρεται στην αρχαία εποχή (Ιω.Τουλουμάκος: Το χιούμορ στην αρχαία Ελλάδα). Ας με συγχωρήσουν όσοι το γνωρίζουν, όμως υπάρχουν και οι νεώτεροι οι οποίοι πρέπει να μαθαίνουν.

Ο αρχαίος ιστορικός Τίμαιος από το Ταυρομένιο της Σικελίας (350-250 π.Χ. περ.) αφηγείται διάφορα περιστατικά κολακείας τυράννων, μεταξύ των οποίων και για τον πολύ γνωστό τύραννο των Συρακουσών, Διονύσιο τον Α’ (405-387 π.χ.). Ο Διονύσιος, εκτός από την έντονη πολιτική του δράση, ενδιαφερόταν και για την ποίηση και έγραφε ο ίδιος ποιήματα. Υπήρχαν λοιπόν και διάφοροι περίεργοι της εποχής, οι λεγόμενοι ” διθυραμβοποιοί” οι οποίοι υμνούσαν το ποιητικό έργο του τυράννου, δηλαδή τον έγλειφαν.

Ένας εξ αυτών, ήταν ο Φιλόξενος από τα Κύθηρα ο οποίος όμως είχε πολύ ελεύθερο πνεύμα και χιούμορ. Γράφει ο ιστορικός.
“ΣΤΑ ΛΑΤΟΜΕΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ”  Ο Φιλόξενος ο διθυραμβοποιός, επειδή δεν μπορούσε να ακούει, εξ αιτίας της χαμηλής ποιότητας, τα ποιήματα του Διονύσου, τιμωρήθηκε από αυτόν με καταναγκαστικά έργα στα λατομεία. Κάποτε επέστρεψε, αλλά έφυγε και πάλι για τα λατομεία, αυτή τη φορά με τη θέλησή του. Όταν ο Διονύσιος ζήτησε να μάθει το λόγο, ο Φιλόξενος απάντησε ότι του είναι προτιμότερη η διαμονή εκεί από την υποχρέωση να ακούει τα ποιήματά του.

Έκτοτε, η φράση “εις λατομίας” έγινε παροιμιώδης για την απαξία την οποία κάποιος προσδίδει σε κάτι, έστω και αν το πληρώνει ακριβά.

Κλείνει η παρένθεση για το χιούμορ, λέξη η οποία – κατά μία πολύ ισχυρή άποψη – έχει Ελληνική ρίζα, από το “χυμός”, Λατινικά “humor”(υγρασία), Αγγλικά “humour” (κέφι).

Ένα λοιπόν από τα θέματα που με απασχολούσε χρόνια, είναι αν ο “κοινός νους” χρησιμοποιείται στη ζωή μας ή είναι ένας απλοϊκός όρος ο οποίος εφευρέθηκε για να ικανοποιήσει το -τάχα- “αλάνθαστο κριτήριο” του λαού, το οποίο “εκτιμούν” βαθύτατα οι διάφοροι πολιτικοί απατεώνες οι οποίοι εμφανίζονται συνεχώς μπροστά μας.

Επικράτησε λοιπόν η έκφραση “κοινός νους” που σημαίνει (κατά μία άποψη) την συνήθη αλλά υγιή κρίση. Τώρα, πώς γίνεται ο κοινός νους να έχει καταστεί είδος εν ανεπαρκεία στην καθημερινή μας ζωή, είναι απορίας άξιο. Αν κοιτάξουμε γύρω μας, θα εκπλαγούμε πώς, για μερικά απλά πράγματα, οι συζητήσεις, οι θέσεις, οι αποφάσεις που λαμβάνονται είναι έξω από κάθε απλή λογική/κοινό νου.

Νησιά χωρίς επάρκεια νερού, εξαρτώνται από υδροφόρες, ενώ υπάρχουν μελέτες αφαλάτωσης οι οποίες δεν προχωρούν, διότι δεν υπάρχουν κεφάλαια. Προτάσεις για την ανάληψη της δαπάνης από ιδιώτες επενδυτές απορρίπτονται, διότι “θα κερδίζουν από το αγαθό του νερού”, ανεξάρτητα αν το κόστος ανά κυβικό θα είναι στο μισό της σημερινής τιμής. Κοινός νους;

Σχεδόν όλος ο κόσμος έχει καταλάβει το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη μας , με ολέθριες επιπτώσεις για το μέλλον του, τις προσπάθειες που καταβάλλονται για τον περιορισμό της χρήσης ορυκτών πηγών ενέργειας και την προώθηση των ανανεώσιμων. Δύο από αυτές τις ανανεώσιμες πηγές, υπάρχουν σε αφθονία στη χώρα μας. Ο ήλιος και ο αέρας.

Μόλις αρχίσει κάποια συζήτηση για τη χρησιμοποίηση αυτών, αμέσως υπάρχουν ενστάσεις απόρριψης όχι με σοβαρά επιχειρήματα, αλλά με φωνές του τύπου “οι ανεμογεννήτριες ενοχλούν τα πουλιά, τις χελώνες, τις ζαργάνες” κλπ, “οι ηλιακοί συλλέκτες στραβώνουν τα ζώα”, “γιατί δεν χρησιμοποιούμε το λιγνίτη μας που είναι φτηνός” και άλλα τέτοια φαιδρά.

Το ωραίο όμως είναι, ότι αυτού που φωνασκούν, έχουν την απαίτηση μόλις πάνε σπίτι τους, να πατήσουν τον διακόπτη για να έχουν φως, να ανοίξουν την κουζίνα για να μαγειρέψουν, το θερμοσίφωνο για να πλυθούν κ.ο.κ. Πού είναι ο “κοινός νους”.

Εκεί βέβαια όπου ο κοινός νους έχει χαθεί τελείως, είναι στις συναλλαγές με το Δημόσιο και τους Οργανισμούς του. Είμαι απολύτως βέβαιος ότι ο καθένας σας έχει κάποιες πικρές εμπειρίες , όπου η μόνη διέξοδος είναι να παραδοθείς με ψηλά τα χέρια.
Όμως, εδώ που τα λέμε, και χωρίς να θέλω να δικαιολογήσω κανένα, εάν δεν γινόντουσαν οι συναλλαγές με αυτό τον τρόπο, πώς θα συντηρείτο αυτός ο αριθμός των υπαλλήλων οι οποίοι σε άλλη περίπτωση θα ήταν άνεργοι; Δεν μας φθάνει η ανεργία που έχουμε;; Ενώ έτσι, βολευόμαστε όλοι σαν το παλιό Σοβιετικό ανέκδοτο. Εμείς κάνουμε ότι δουλεύουμε και αυτοί κάνουν ότι μας πληρώνουν. Για τα νεύρα των υπολοίπων, ας φροντίσουν άλλοι. Στην περίπτωση αυτή όμως, έχουμε μπλέξιμο κοινού νου και φαυλότητας, όπου ο πρώτος χάνει τον αγώνα κατά κράτος, διότι η δεύτερη (φαυλότητα) είναι ακαταμάχητη.

Και ξανά συλλογίζομαι. Τι άραγε φταίει και δεν λειτουργεί ο κοινός νους;;
Αν αναλύσουμε τη φράση, αποτελείται από δύο λέξεις. Κοινός και νους. Η δεύτερη λέξη νους, νοός κλπ είναι άμεσα κατανοητή. Άρα μήπως φταίει η πρώτη;;. Κοινός. Πολύ διαδεδομένη λέξη, με πολλές όμως χρήσεις. Φοβάμαι λοιπόν ότι, λόγω της ευρυμάθειας του Ελληνικού λαού, έχει δημιουργηθεί μια σύγχυση και γι’ αυτό, ίσως, τα αποτελέσματα δεν είναι τα αναμενόμενα.

Κάποιος, ας πούμε, θεωρεί το “κοινός”, ως “τετριμμένος”, άλλος ως “τυχαίος”, άλλος ως “δεύτερος” (δευτεράντζα), άλλος ως “της σειράς”, άλλος ως απαξιωτικό σε θηλυκό (κοινή γυναίκα) κ.ο.κ. Δυστυχώς, αυτή είναι μια απρόβλεπτη παράμετρος της εντατικής και σε βάθος εκπαίδευσης των Ελλήνων.

Συνεχίζω.

Καθισμένος στο Φάρο με τους γλάρους να με τριγυρίζουν, το κύμα να σκάει νωχελικά στα θεμέλια του φάρου και με τον ήλιο να ζωογονεί όλες τις υπάρξεις του μικρόκοσμού μου, αναρωτιόμουν μετά από πολλές παρατηρήσεις.
Πώς γίνεται ο κοινός νους να εμφανίζεται-κυρίως-σε απλούς καθημερινούς ανθρώπους με όνειρα και ελπίδες και να ψάχνεις με το φανάρι του Διογένη, να ανακαλύψεις τον κοινό νου σε ανθρώπους με πτυχία, τίτλους, περγαμηνές και αξιώματα;;. Λαϊκισμός;; Κάθε άλλο. Ας αναλογισθεί ο καθένας μας πού βρίσκει ανταπόκριση σε οποιοδήποτε απλό καθημερινό πρόβλημα. Στον ειδικό ή στον απλό άνθρωπο;;
Γιατί συμβαίνει;; Διότι, κατά τη γνώμη μου βεβαίως, ο κάθε ειδικός χάνεται στη λεπτομέρεια και δεν μπορεί να δει το θέμα καθαρά. Έχει μάθει να σκέφτεται πολυσύνθετα και στα απλά κολλάει. Επειδή λοιπόν τις αποφάσεις τις παίρνουν οι “ειδικοί”, ο κοινός νους εξαερώνεται και τα αποτελέσματα είναι γνωστά.

Απαραίτητη διευκρίνιση. Τιμώ απεριόριστα και τις επιστήμες και τους καταξιωμένους επιστήμονες. Εξ άλλου, το θέμα μας δεν είναι επιστημονικό, είναι απλό, καθημερινό.

Υπάρχει όμως και κάτι που έχω μπλοκάρει. Πώς αυτός ο λαός με ανεπτυγμένο τον κοινό νου – λέμε τώρα-κάνει τέτοιες πολιτικές επιλογές; Πώς ανεβάζει στα σκαλιά της πολιτικής ανθρώπους που δεν αξίζουν ούτε να καθαρίζουν αυτά (σκαλοπάτια);; Πώς παρασύρεται τόσο εύκολα από κόλακες και σαλτιμπάγκους; Δυστυχώς δεν έχω βρει ακόμα την απάντηση. Ξέρω, υπάρχει ο αντίλογος, ότι αυτό συμβαίνει σε όλο τον κόσμο και μπλα, μπλα, μπλα. Εδώ οι Αμερικανοί εξέλεξαν τον Τράμπ. Ναι, λέω εγώ, αλλά όλοι αυτοί δεν είναι τόσο έξυπνοι όσο εμείς. Οπότε; Μετά όμως σκέφτομαι. Όλα εγώ θα τα λύσω; Ας ασχοληθεί και λίγο η επιστήμη. Δικό της θέμα είναι. Τόσα Πανεπιστήμια έχουμε, δόξα τω θεώ. Κάθε πόλη και Πανεπιστήμιο, κάθε χωριό και γυμναστήριο.