Ο οικισμός Άγιος Ηλίας

Του Ε.Π.Καλλίγερου

την Ιαν 10, 2023

Μικρός οικισμός Α των Καρβουνάδων. Η ονομασία του προέρχεται από το ναό του Προφήτη Ηλία, ο οποίος βρίσκεται σε ύψωμα στο κέντρο του οικισμού. Ο σημερινός ναός είναι νεότερος και έχει χτισθεί στη θέση παλαιότερου πιθανότατα από τα βυζαντινά χρόνια, καθώς είναι γνωστό ότι πρόκειται για βυζαντινό ναό^[1]. Η πρώτη γραπτή αναφορά στην τοποθεσία ανάγεται σε συμβόλαιο του 1564 και αφορά περιουσία της αρχοντικής οικογενείας Καλούτση, η οποία είναι γνωστό ότι κατείχε από πολύ παλιά κτήματα στην περιοχή αυτή^[2]. Επόμενη αναφορά είναι στα 1583, όταν υπάρχει μνεία του οικισμού σε ανάθεση εργασίας στον απογραφέα Πέτρο Καστροφύλακα^[3]. Ανάλογη είναι και η αναφορά που ανάγεται στο έτος 1685 και αφορά και πάλι στην οικογένεια Καλούτση^[4]. Πρόκειται μάλιστα για κτήματα που αναφέρονται σε διαθήκη μέλους της.

Παλαιότερες αναφορές δεν υπάρχουν, είναι όμως βέβαιο ότι ο οικισμός είναι παλαιότερος του 16ου αι. Η οικογένεια Τζάννε, δύο κλάδοι της οποίας εντοπίζονται στον οικισμό αυτόν από πολύ παλαιά, είχε αρχική εγκατάσταση στο Κάτω Λειβάδι απ’ όπου αυτοί οι δύο κλάδοι της (Μπελεγρή και Μπόγομου) μετακινήθηκαν προς τον Άγιο Ηλία. Στην οικογένεια Τζάννε ανήκει και ο κλάδος Μιλάνος του Αγίου Ηλία, που αργότερα εντοπίζεται στο Μυλοπόταμο. Παλαιά οικογένεια επίσης είναι αυτή των Στάθη, της οποίας ο κλάδος Αράπη προέρχεται από τον γειτονικό οικισμό Σταθιάνικα^[5]. Στην Οθωμανική Απογραφή του 1715 αναφέρεται^[6] ως Άγιος Ηλίας, όπως επίσης και στις μεταγενέστερες ενετικές απογραφές του 18ου αι.^[7]. Σε όλες τις περιπτώσεις αποτελεί ξεχωριστή ενορία. Σήμερα ο οικισμός αποτελείται από λίγα σπίτια και παρουσιάζει σχετική στασιμότητα από πληθυσμιακή άποψη κατά τα τελευταία χρόνια.

[1] Ι. Π. Κασιμάτης, Από την παλαιά …, σ. 314.

[2] Εμμ. Δρακάκης (εκδ.), Εμμ. Κασιμάτης, νοτάριος Κυθήρων 1560-1582, Κυθηραϊκά, 2003, σ. 176.

[3] Χρ. Μαλτέζου, Βενετική παρουσία στα Κύθηρα, Αρχειακές μαρτυρίες, Αθήνα 1991, σ. Ι 278, σημ. 37.

[4] Δ. Ανδριτσάκη-Φωτιάδη – Μ. Πετρόχειλου, Κυθηραϊκά Μελετήματα…, σσ. 71, 73, 74.

[5] Σχετικά με τις οικογένειες αυτές βλ. Εμμ. Καλλίγερος, Κυθηραϊκά επώνυμα, Ιστορική, γεωγραφική και γλωσσική προσέγγιση, β΄έκδοση, Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών, Αθήνα 2006.

[6] Ευ. Μπαλτά, Η οθωμανική απογραφή των Κυθήρων 1715, Αθήνα 2009, σσ. 90, 193.

[7] Απογραφές Πληθυσμού Κυθήρων, 18ος αι., τόμ. Α΄, σσ. 66-67 κ.α.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Τα κείμενα για τα επώνυμα και τοπωνύμια, τα οποία δημοσιεύονται εδώ, είναι τα ίδια με όσα έχουν δημοσιευθεί στα αντίστοιχα βιβλία μας ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ, ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ και ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ, τα οποία έχουν εκδοθεί από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών (κυκλοφορούν και στα αγγλικά από: Kytherian Association of Australia, Kyhterian World Heritage Fund και Kytherian Publishing and Media). Από τις αναδημοσιεύσεις εδώ απουσιάζουν συνήθως οι βιβλιογραφικές και λοιπές σημειώσεις, είναι δε ευνόητον ότι για να αποκτήσει ο αναγνώστης πλήρη εικόνα για κάθε επώνυμο ή τοπωνύμιο είναι απαραίτητο να διαβάσει και τις εκτενείς αναφορές στα εισαγωγικά σημειώματα των παραπάνω βιβλίων, καθώς, χωρίς αυτά, οι γνώσεις του για το θέμα θα παραμένουν ελλιπείς.

Οι εκδόσεις στα Ελληνικά διατίθενται από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών (βλ. στοιχεία στο σχετικό link σε αυτόν εδώ τον ιστότοπο) και στα Κυθηραϊκά βιβλιοπωλεία.