Ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΩΝ ΦΡΑΤΣΙΩΝ

Γράφει η Ελένη Χάρου-Κορωναίου

την Ιούλ 22, 2020

Ο γνωστός και αξιοσέβαστος κ. Δημήτρης Κ. Παυλάκης, ο ρέκτης τέως Πρόεδρος της Κοινότητας Φρατσίων, μου διηγήθηκε μια ενδιαφέρουσα ιστορία, την οποία επιθυμώ να μοιραστώ με τους αναγνώστες των «Κυθηραϊκών».

Η ιστορία έχει σχέση με την Παναγία την Ελεούσα, την Τσιγκουριώτισσα, στα Φράτσια, η οποία αναφέρεται από το 18^ο αι. ως η εκκλησία των Παυλάκηδων. Σε νεότερα χρόνια, όπως έγινε στα περισσότερα χωριά των Κυθήρων, ο ναός ανανεώθηκε, διευρύνθηκε, έγινε τρίκλιτος, μεγαλοπρεπής και για το σκοπό αυτό συστήθηκε μια επιτροπή από χωριανούς γύρω στα 1925, η οποία έκανε υπεράνθρωπο αγώνα για το καλύτερο αποτέλεσμα. Τις μαρμαρικές εργασίες του ναού που χρειάστηκαν περίπου 2 χρόνια, ανέλαβε το εργοστάσιο Α. Μάστορη και Ηρακλή Αρμακόλα. Το έργο ήταν πολύ μεγάλο και πολυδάπανο και ο Αρμακόλας σπουδαίος καλλιτέχνης, μαρμαρογλύπτης που καταγόταν από την Τήνο, έμεινε μεγάλο διάστημα στα Φράτσια φιλοξενούμενος από την οικογένεια του Κοσμά Γ. Παυλάκη και από τον Κοσμά Τζάννε. Ο καλλιτέχνης αυτός που ανήκε στη θρυλική γενιά των Βαλκανικών Πολέμων και έζησε τις θυσίες, τον ενθουσιασμό, τα εμβατήρια, την υπερηφάνεια, το πατριωτικό αίσθημα με την απελευθέρωση αλύτρωτων περιοχών, εξέφρασε όλα αυτά τα συναισθήματα που κυρίευαν την ευαίσθητη ψυχή του με ένα υπέροχο γλυπτό κατά το 1919, όταν είχε έρθει η ώρα να μπουν τα οριστικά σύνορα της Ελλάδος με την Αλβανία, Σερβία, Βουλγαρία, Τουρκία. Πάνω στο μάρμαρο ο Αρμακόλας σκάλισε έναν άγγελο να κρατάει το χάρτη της μεγάλης πια Ελλάδας και να χαράζει τα νέα σύνορα της πατρίδας μας. Το 1927 ο Αρμακόλας, που είχε πια ολοκληρώσει το καλλιτεχνικότατο τέμπλο της Ελεούσας στα Φράτσια, θέλοντας να εκφράσει τις ευχαριστίες του προς την οικογένεια του Παυλάκη για την αβραμιαία φιλοξενία, φεύγοντας του δώρισε το γλυπτό με τον άγγελο. Το 1928 ήρθε από την Αυστραλία ο Κοσμάς Λεονταράκης, συγγενής του Παυλάκη, ο οποίος, όταν είδε το γλυπτό, συγκινήθηκε και ο Παυλάκης για να τον ικανοποιήσει, του το χάρισε. Έτσι ο άγγελος που χαράζει τα σύνορα της Ελλάδος ταξίδεψε στην Αυστραλία. Ο γιος του Παυλάκη, ο κ. Δημήτρης Παυλάκης, μεγαλώνοντας άκουγε την ιστορία για τον υπεράνθρωπο αγώνα για την αποπεράτωση της Ελεούσας, για τον Αρμακόλα και για τον ξενιτεμένο άγγελο. Οι ιστορίες αυτές δεν έφευγαν ποτέ από το νου του. Πέρασαν τα χρόνια και ο κ. Δημήτρης Παυλάκης πήγε μετανάστης στην Αυστραλία. Εκεί, περί το 1965, συνάντησε στο Ipswich το θείο του, Κοσμά Λεονταράκη, στον οποίο δόθηκε ως δώρο ο άγγελος. Ο Λεονταράκης επειδή είχε πουλήσει το σπίτι του, μετέφερε τα πράγματά του στο Brisbane και παρακάλεσε τον Παυλάκη να του μεταφέρει μερικά κιβώτια από τα τελευταία πράγματα του σπιτιού, στο άδειο αυτοκίνητό του. Πρόθυμος ο Παυλάκης τον βοήθησε και όταν φορτώσανε τα πράγματα στο αμάξι, είχε απομείνει κάτι, το οποίο ανασύρθηκε την τελευταία στιγμή. Έκπληκτος και κατασυγκινημένος ο Παυλάκης βλέπει μπροστά του τον ξενιτεμένο άγγελο και ακούει το θείο του να του λέει « Είναι και τούτο δω, που μου το χάρισε ο πατέρας σου, όταν ήρθα στο Τσιρίγο. Αν θέλεις πάρε το» Από τότε ο Παυλάκης πήρε σπίτι του αυτό το κειμήλιο και έβαλε σκοπό να το ξαναφέρει πίσω στα Φράτσια, στον πατέρα του, που δέχτηκε πρώτος το δώρο του Αρμακόλα. Όμως ο πατέρας, Κοσμάς Παυλάκης, δεν περίμενε τον ξενιτεμένο γιο να επιστρέψει. Πέθανε, όπως πέθαιναν όλοι οι παλαιοί άνθρωποι και ετάφη στα Φράτσια, στο χωριό του, στην ενορία του, κοντά με τους προγόνους του, κοντά στην εκκλησία, για την οποία αγωνίστηκε τόσο πολύ. Τα χρόνια περνούσαν και ο ξενιτεμένος γιος παρέμενε στην Αυστραλία προοδεύοντας. Κάποια στιγμή σκέφτηκε, αφού δεν επέστρεφε με τον άγγελο στα Φράτσια, να δημιουργήσει τα δικά του Φράτσια στην Αυστραλία. Έφτιαξε ένα ωραίο σπίτι με Ελληνικά χαρακτηριστικά, ώστε να του θυμίζει την πατρίδα και το ονόμασε Φράτσια. Ο άγγελος τοποθετήθηκε εντοιχισμένος στην είσοδο και ήταν ο αχώριστος σύντροφος του ξενιτεμένου Παυλάκη. Μετά από μερικά χρόνια ο Παυλάκης ήρθε στα Κύθηρα και είδε πόσο τον είχε ανάγκη το χωριό του, τα πραγματικά Φράτσια και παρέμεινε χωρίς να επιστρέψει στην Αυστραλία προσφέροντας ανεκτίμητες υπηρεσίες. Το σπίτι που δημιούργησε στην ξενιτειά με το φύλακα άγγελο στην είσοδο, το παρεχώρησε σε μια ανεψιά του, η οποία αδυνατώντας, λόγω μεγέθους, να το κρατήσει, αποφάσισε να το πουλήσει. Ο Παυλάκης από τα Κύθηρα ζήτησε να αποτοιχίσουν τον άγγελο και να προστατέψουν το γλυπτό, μέχρι να βρει τρόπο να το μεταφέρει στα Φράτσια. Η μεταφορά δεν ήταν εύκολη για ένα βαρύ μάρμαρο, αλλά επιτέλους ο Παυλάκης βρήκε μια εταιρεία κούριερ, η οποία έφερε εις πέρας με μεγάλη επιτυχία τον επαναπατρισμό του ξενιτεμένου αγγέλου στα Φράτσια, εκεί όπου τον παράδωσε ο καλλιτέχνης του. Επιθυμία του κ. Παυλάκη είναι ο άγγελος να παραμείνει στα Φράτσια για πάντα και να γίνει ο φύλακας άγγελος των Φρατσίων μαζί με την Κυρία των Αγγέλων, την Παναγία τη Φρατσιώτισσα, που είναι μέσα στο ναό της Ελεούσας, σύμβολο προστασίας, παρηγοριάς και ελπίδας. Είναι τέτοιος ο συναισθηματικός δεσμός που συνδέει τον κ. Δημήτρη Παυλάκη με αυτό το έργο τέχνης, ώστε έγραψε τους παρακάτω στίχους