Ιατρική: «Μαγικές θεραπείες» εν όψει

«Στα ιατρικά συνέδρια πάντα υπάρχει κάποιος που ρωτά: “Τι θα γινόταν αν υπήρχε ένα μαγικό χάπι;”. Ενα φάρμακο που θα μπορούσε να θεραπεύσει σοβαρές νόσους. Πώς θα ήταν τότε η βιομηχανία παροχής περίθαλψης; Θα υπήρχαν κάποια Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών και κάποιες κλίνες σε νοσοκομεία αλλά λιγότεροι γιατροί και χαμηλότερο ιατρικό κόστος; Αναπόφευκτα βέβαια η συζήτηση τελειώνει με το “Δεν υπάρχει όμως μαγικό χάπι”». Ετσι ξεκινά το άρθρο γνώμης του Αντι Κέσλερ, αρθρογράφου σε θέματα τεχνολογίας της εφημερίδας The Wall Street Journal, το οποίο παρουσιάζει πώς νέες καινοτόμες θεραπείες, ορισμένες εκ των οποίων είναι ήδη στα χέρια ασθενών και γιατρών ενώ άλλες βρίσκονται… στη γωνία, αλλάζουν το τοπίο της υγειονομικής περίθαλψης.

Ακριβώς επειδή δεν υπάρχει λοιπόν, τουλάχιστον ακόμη, ένα τέτοιο «μαγικό χάπι» ξοδεύουμε, ξοδεύουμε, ξοδεύουμε για υγειονομική περίθαλψη, γράφει ο Κέσλερ – μόνο στις ΗΠΑ, το κόστος για υγειονομική περίθαλψη εκτοξεύθηκε από 1,4 τρισ. δολάρια το 2000 σε περισσότερα από 4,3 τρισ. δολάρια το 2021.

Advertisement

Θα μπορούσαν όμως να υπάρξουν μαγικά φάρμακα; ρωτά ο αρθρογράφος και συμπληρώνει ότι η Ιστορία δείχνει πως πολλά φάρμακα και θεραπείες που έχουν αλλάξει τον ρου αντιμετώπισης σοβαρών νόσων έχουν αναπτυχθεί κατά καιρούς. «Η ασπιρίνη μειώνει τη φλεγμονή. Η πενικιλίνη και άλλα αντιβιοτικά πολεμούν τις λοιμώξεις. Η ινσουλίνη θεραπεύει τον διαβήτη. Τα στεντ ανοίγουν τις μπλοκαρισμένες αρτηρίες. Ολα αυτά θεραπεύουν νόσους αλλά δεν οδηγούν σε πλήρη ίασή τους. Επιπλέον τα δύο τρία των αμερικανών ενηλίκων είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, γεγονός που τους θέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο για πολλές χρόνιες νόσους όπως οι καρδιοπάθειες και τα εγκεφαλικά επεισόδια. Σύμφωνα με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ, το 86% του υγειονομικού κόστους αποδίδεται στις χρόνιες νόσους», σημειώνεται στο άρθρο.

Ωστόσο υπάρχουν πλέον φάρμακα όπως οι αγωνιστές του υποδοχέα του γλυκαγονόμορφου πεπτιδίου (GLP-1). Φάρμακα όπως τα Ozempic και Wegovy της Novo Nordisk και το Mounjaro της Eli Lilly αντιμετωπίζουν τον διαβήτη μειώνοντας τα επίπεδα σακχάρου του αίματος. Παράλληλα προάγουν την απώλεια βάρους και μειώνουν τον κίνδυνο καρδιοπάθειας.

Ο Κέσλερ περιγράφει στο άρθρο του την περίπτωση ενός διαβητικού φίλου του ο οποίος ξεκίνησε να λαμβάνει Mounjaro και τώρα, λόγω ελλείψεων του συγκεκριμένου φαρμάκου, λαμβάνει Ozempic. «Εχασε πάνω από 30 κιλά, τα επίπεδα σακχάρου του επανήλθαν στο φυσιολογικό και μου είπε: “Απλώς δεν πεινάω πλέον. Συνήθιζα να τρώω μια ολόκληρη πίτσα και να πίνω σχεδόν τέσσερα λίτρα γάλα την ημέρα. Τώρα, ένα κομμάτι πίτσα και ένα μπουκάλι νερό μού είναι παραπάνω από αρκετά. Το φαγητό που καταβρόχθιζα δεν με ενδιαφέρει πια”». Καταπληκτικό, αναφέρει ο αρθρογράφος και προσθέτει ότι η συγκεκριμένη αγορά εκτιμάται από την Goldman Sachs Research ότι θα αγγίξει τα 100 δισ. δολάρια ως το 2030, εξοικονομώντας πολλαπλάσια χρήματα για τα συστήματα υγείας. Οι ασθενείς λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα με ένεση (με χρήση πένας). «Ερχονται όμως και σε μορφή χαπιού –να τολμήσω να πω ότι θα πρόκειται για μαγικά χάπια;».

Στη συνέχεια ο Κέσλερ αναφέρεται σε άλλη μια «μαγική» θεραπεία. «Η ισραηλινή εταιρεία Insightec, με την υποστήριξη της Koch Industries, έχει δημιουργήσει ένα κράνος με 1.020 ακουστικές πηγές, το οποίο όταν τοποθετηθεί σε ένα ξυρισμένο κεφάλι, στέλνει υπερήχους σε συγκεκριμένα σημεία του εγκεφάλου. Για τους ασθενείς με τρόμους, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων με νόσο του Πάρκινσον, το σύστημα χρησιμοποιεί μαγνητικό συντονισμό (παρόμοια τεχνική με τη γνωστή μας μαγνητική τομογραφία) για να καθοδηγήσει τους υπερήχους σε ένα συγκεκριμένο σημείο του εγκεφάλου το οποίο και θερμαίνεται σε θερμοκρασία 45 βαθμών Κελσίου. Στο σημείο αυτό προκαλείται μια βλάβη η οποία εξαφανίζει τους τρόμους, με πιθανότητες εμφάνισης παρενεργειών κάτω του 1%».

Ο διευθύνων σύμβουλος της Insightec δρ Μορίς Ρ. Φερέ ανέφερε στον Κέσλερ ότι αυτή η «επέμβαση εγκεφάλου χωρίς τομή» διενεργείται ήδη σε 200 ιατρικά κέντρα. Τα κράνη έχουν χρησιμοποιηθεί για τη διεξαγωγή 20.000 παρεμβάσεων, η καθεμία εκ των οποίων κοστίζει 18.000 ως 20.000 δολάρια, αντικαθιστώντας την εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση που απαιτεί εμφύτευση ηλεκτροδίων στον εγκέφαλο και η οποία κοστίζει 60.000 δολάρια. Προσέθεσε ότι η εταιρεία έχει 35 κλινικές δοκιμές σε εξέλιξη στις οποίες εξετάζεται η χρήση των στοχευμένων υπερήχων για παθήσεις όπως η κατάθλιψη, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η Αλτσχάιμερ, ακόμη και η πλάγια μυατροφική σκλήρυνση (ALS).

Μια συγκεκριμένη κλινική δοκιμή έκανε ιδιαίτερη εντύπωση στον αρθρογράφο. Διεξάγεται στο Ινστιτούτο Νευροεπιστήμης Rockefeller στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Βιρτζίνια σε ασθενείς εθισμένους στα οπιοειδή και σε άλλες ουσίες. Στο πλαίσιο της δοκιμής οι ερευνητές τοποθετούν το κράνος υπερήχων στο κεφάλι των ασθενών και χρησιμοποιούν ερεθίσματα που παραπέμπουν στη χρήση ουσιών, μέσω εικόνων που προβάλλονται σε γυαλιά εικονικής πραγματικότητας αλλά και οσμών. Με τον τρόπο αυτό εντοπίζουν τις περιοχές του εγκεφάλου που «ανάβουν» ως απόκριση στα συγκεκριμένα ερεθίσματα. Στη δοκιμή αυτή, αντί για θερμότητα, ο εστιασμένος υπέρηχος χρησιμοποιεί νευροτροποποίηση για να διεγείρει τον κατάλληλο ιστό.

«Ναι, μπορεί να φαίνεται ότι πρόκειται για σκηνή από το “Κουρδιστό Πορτοκάλι” –αλλά η προσέγγιση είναι αποτελεσματική!» γράφει ο Κέσλερ και προσθέτει ότι «έμαθα για έναν ασθενή, χρόνιο χρήστη οπιοειδών, ο οποίος ανέφερε ότι δεν έχει νιώσει επιθυμία για ναρκωτικά εδώ και χρόνια. Μελέτη που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο στο “Frontiers in Psychology” ανέφερε ότι η διαδικασία μειώνει την επιθυμία για χρήση ουσιών ακόμη και 90 ημέρες μετά. Μοιάζει κάτι παρόμοιο με αυτό που επιτυγχάνουν οι αγωνιστές του GLP-1 σε ό,τι αφορά τις λιγούρες. Μέχρι στιγμής, 12 άτομα έχουν υποβληθεί στη διαδικασία και ο δρ Φερέ λέει ότι δεν έχει υπάρξει καμία υποτροπή».

Υπάρχουν όμως και άλλες υποσχόμενες τεχνολογίες, όπως σημειώνεται στο άρθρο. Η γονιδιακή θεραπεία με τη χρήση του μοριακού «ψαλιδιού» Crispr μπορεί να διορθώσει τις γονιδιακές μεταλλάξεις που οδηγούν στη μυϊκή δυστροφία Duchenne, ενώ σύντομα θα εμφανιστούν εφάπαξ θεραπείες για τη δρεπανοκυτταρική αναιμία.

Ακόμη και το τοπίο των θεραπειών για τον καρκίνο αλλάζει ραγδαία. «Πλήρωσα 950 δολάρια για το τεστ αίματος Galleri της εταιρείας Grail, θυγατρικής της Illumina» αναφέρει ο αρθρογράφος της Wall Street Journal. Χρησιμοποιώντας Τεχνητή Νοημοσύνη, το τεστ αυτό αναζητά μοτίβα στο αίμα ανιχνεύοντας περισσότερους από 50 διαφορετικούς καρκίνους, ακόμη και σε πολύ πρώιμο στάδιο. «Τα αποτελέσματα ήταν αρνητικά. Ουφ».

Αν όμως το τεστ είχε δείξει καρκίνο; Η τεχνολογία mRNA, η ίδια τεχνολογία που οδήγησε στην ταχεία ανάπτυξη των εμβολίων ενάντια στην COVID της BioNTech αλλά και της Moderna, χρησιμοποιείται τώρα για την αντιμετώπιση του καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου του δύσκολου στην ανίχνευση καρκίνου του παγκρέατος. «Δεν θα ήταν αυτή μια μαγική θεραπεία; Το να βρίσκουμε τον καρκίνο με ένα δείγμα αίματος και να λαμβάνουμε το κατάλληλο mRNA “χάπι” προτού ο καρκίνος φθάσει σε σημείο να απαιτεί ακριβή νοσοκομειακή περίθαλψη;» λέει ο Κέσλερ.

Τι συμβαίνει όμως σε ό,τι αφορά άλλες νόσους; Τα ιατρικά chatbots είναι ήδη εδώ. Ο οποιοσδήποτε μπορεί να πληκτρολογήσει τα συμπτώματά του σε ένα μοντέλο ΤΝ και να λάβει διάγνωση. Η Google υποστηρίζει ότι το chatbot της Med-PaLM 2 πετυχαίνει σκορ 86,5% σε ερωτήσεις αντίστοιχες με εκείνες της εξέτασης για τη χορήγηση άδειας ασκήσεως επαγγέλματος των γιατρών στις ΗΠΑ. «Αμφιβάλλω αν τα chatbots θα επιτύχουν ποτέ 100% ακρίβεια, αλλά θα βοηθήσουν τους γιατρούς. Και ούτως ή άλλως, σύμφωνα με το JAMA Internal Medicine, οι ασθενείς πιστεύουν ότι τα chatbots έχουν μεγαλύτερη ενσυναίσθηση από τους γιατρούς στο 80% των περιπτώσεων», υπογραμμίζει ο Κέσλερ. Και καταλήγει λέγοντας ότι η τεχνολογία αλλάζει την ιατρική. «Ισως υπάρχει τελικά μαγικό χάπι».