Η (απόκρυφη ) συντεχνία των μάνατζερ

Οι μάνατζερ, κυλιόμενα και για δεκαετίες τώρα, εγκαλούνται για ό,τι χειρότερο των κοινωνιών, απανταχού. Και τι δεν έχει γραφτεί γι’ αυτούς. Αντιγράφω, ενδεικτικά: […] “Εταιρικοί επιδρομείς”, μια συντεχνία αδιστάκτων καιροσκόπων- πολλές φορές, απλώς, περαστικών από τις διοικήσεις των εταιρειών- CEO και μεγαλομάνατζερ-, οι οποίοι, για περισσότερο από μισό αιώνα τώρα, λογοδοτούν για τις πράξεις τους, ακόμα λιγότερο και από τους προκατόχους τους, τους “ληστρικούς βαρόνους” : τους πρωτοπόρους της βιομηχανικής επανάστασης των ΗΠΑ και τους κληρονόμους τους, οι οποίοι μέσα από ένα “οιονεί αγαθοεργό ολιγοπώλιο” συσσώρευσαν μυθώδη πλούτο, εκμεταλλευόμενοι και καλλιεργώντας το δόγμα: “ό,τι είναι καλό για την General Motors είναι καλό για τις ΗΠΑ”.

Με την ισχυρή εκπροσώπηση της συντεχνίας των μάνατζερ  στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, ήρθε η ώρα και σε μας να τους πιάσουμε στο στόμα μας.

Έχοντας υπηρετήσει το επάγγελμα για περισσότερα από σαράντα χρόνια, τοποθετούμαι απέναντι σ’ αυτό, κριτικά σήμερα, με τον τίτλο ενός παλαιού μου κειμένου. Θα μου επιτρέψετε, ωστόσο, να επανέλθω, με κάποιο υπερασπιστικό του επαγγέλματος κείμενο. Γιατί: μάνατζερ για ό,τι το χειρότερο, αλλά και μάνατζερ για ό,τι το καλύτερο…

Με σκοπό την οικονομία της γραφής, το κείμενο αναπτύσσεται με τη μορφή αφορισμών, οι οποίοι φωτίζουν την εσωτερική ζωή των ανωτάτων μάνατζερ, αναμοχλεύουν τα ατομικά και τα συντεχνιακά τους και γενικότερα μιλούν για τη διευθυντική ζωή “από μέσα”. Τους παραθέτω, έτσι σκόρπιους, όπως κατά καιρούς τους έζησα ή κατέγραψα, κατά τη διάρκεια της θητείας μου στο επάγγελμα:

-Οι κακοήθεις εκφάνσεις των άκρως ιδιοτελών δράσεων της εν λόγω συντεχνίας έχουν γίνει – εξαιτίας και της εκτός ελέγχου κλιμάκωσής τους – ευρύτατα  γνωστές: ικανοποίηση των συμφερόντων των μετόχων, με αντιπαροχή τα σκανδαλώδη πακέτα αποζημίωσής τους, συνεχής και βραχυπροθέσμως κυλιόμενη ευφορία οικονομικών αποτελεσμάτων προς παραπλάνηση έως και εξαπάτηση των χρηματιστηριακών αναλυτών και εντυπωσιασμό της υπόλοιπης συντεχνίας απ’ όπου θα προέλθει και ο επόμενος εργοδότης τους και τέλος η ασύστολη χρησιμοποίηση εταιρικών πόρων, μέσων και μηχανισμών, για την εξασφάλιση- ενθυλάκωση έξτρα παρεπομένων κερδών.

-Αν και ενέργειες σαν τις παραπάνω θα μπορούσαν να δικαιολογηθούν και μόνο από τη φυσική – και λαίμαργη εν προκειμένω –  ανθρώπινη αποβλεπτικότητα, μία, ας την πούμε, θεσμική εξέλιξη υποθάλπει περαιτέρω το φαινόμενο: “Οι μεγάλοι οργανισμοί αλλάζουν ταχύτερα, από όσο αλλάζουν οι άνθρωποί τους”. Αυτό, με τη σειρά του, έχει οδηγήσει σε μείωση του χρόνου παραμονής των διαφόρων, είτε ανεπαρκών, είτε ατσίδων έως και ανήθικων μάνατζερ στις εταιρείες τους: Όπως προσφυέστατα έχει λεχθεί, “μετακινούνται, με μεγαλύτερη ταχύτητα απ’ αυτή των λαθών τους…”

*Με απόλυτη συντεχνιακή συναίνεση, η οργανωτική δομή των μεγάλων εταιρειών και οργανισμών εξασφαλίζει ώστε, οι έπαινοι να ωθούνται σταθερά προς τα υψηλότερα κλιμάκια της ιεραρχίας.

*Εντέχνως, βεβαίως, καλλιεργείται και η πεποίθηση, ότι δεν θεωρείται κομψό και επαγγελματικά ορθό, για κάποιον υφιστάμενο να διεκδικεί έναν έπαινο ή μια ανταμοιβή, ακόμα κι αν τα αξίζει πραγματικά.

*Στα υψηλά επίπεδα της διοίκησης έχουν εξασφαλισθεί συνθήκες ατιμωρησίας, ακόμα και για τα πιο κραυγαλέα λάθη, αρκεί αυτά να διαπράττονται με… αυτοπεποίθηση.

*Είναι η ζώνη, όπου ανθεί η καλούμενη οργανωμένη, η θεσμική ανευθυνότητα.

*Οι μεγάλοι μάνατζερ ξέρουν ότι, η ικανότητα να εξαπατά κανείς τον εαυτό του είναι αναγκαία προϋπόθεση, αν θέλει να καθοδηγεί τους άλλους.

*Κάτι που δεν είναι και τόσο δύσκολο να το καταφέρουν τα διάφορα καθαρόαιμα εκπαιδευμένα καθώς είναι στα σχετικά συντεχνιακά σεμινάρια επικοινωνιακών και διαχειριστικών, διάβαζε χειραγωγικών, δεξιοτήτων, στα οποία έχουν μάθει καλά, ότι για να λύσεις ένα πρόβλημα, αρκεί να το έχεις θέσει καλά.

*Στους προϊσταμένους ανωτάτου επιπέδου δεν αρέσει να δίνουν λεπτομερείς οδηγίες στους υφισταμένους τους. Επίσημες δικαιολογίες: η μεγιστοποίηση της αυτονομίας των υφισταμένων, η ενθάρρυνση, τα οφέλη από την ανάθεση, εκπαιδευτικοί λόγοι κ.λπ. Η πραγματική; Απαλλάσσονται από τις ανιαρές λεπτομέρειες.

*Επί πλέον, η ώθηση των λεπτομερειών προς τα κάτω, εξασφαλίζει το προνόμιο της εξουσίας να εντοπίζει τα λάθη.

*Ακόμα, η ώθηση των λεπτομερειών προς τα κατώτερα επίπεδα απαλλάσσει τους ανωτέρους από την ευθύνη της προσωπικής εντύπωσης, από το βάρος της γνώσης παρατυπιών ή αμφιλεγομένων πρακτικών που λειτουργικά, ωστόσο, έχουν βολικότατα και αποδοτικότατα, ενσωματωθεί στη ρουτίνα της εταιρείας.

*Κάθε μεγάλη εταιρεία προσδιορίζεται, συστήνεται και ενεργεί με γνώμονα ό,τι είναι επωφελές για εκείνους που την ελέγχουν.

*Τα φιλόδοξα διευθυντικά στελέχη, ιδιωτικώς, αντιπαρέρχονται τις κοινοτυπίες περί ενότητας, γενικού εταιρικού συμφέροντος κ.λπ. κ.λπ., παρότι, δημοσίως, τα επικαλούνται ενθέρμως. Την ίδια στιγμή, βεβαίως, που εναγωνίως προσπαθούν να διαβλέψουν ποιά είναι η επερχόμενη σύγκρουση συμφερόντων για να επωφεληθούν.

*Σύμφωνα με την επικρατούσα διευθυντική σημειολογία, η έκφραση “έκανε την επιλογή του” αναφέρεται σε/και προσδιορίζει κάποιον που η ιεραρχική ανέλιξή του δε διαγράφεται, πλέον, ευνοϊκή.

*Τα διευθυντικά στελέχη γνωρίζουν ότι, οι πάτρωνες, οι ισχυροί σύμμαχοι προστατεύουν και θα προστατέψουν, από τις αρνητικές κρίσεις άλλων, εκείνους που έχουν επιλεγεί ήδη ως ανερχόμενοι αστέρες. Μόνο απερίσκεπτοι και άπειροι μάνατζερ εννοούν να επισημαίνουν αδυναμίες ή λάθη σε όσους, είτε απολαμβάνουν την εξουσία ή προορίζονται γι’ αυτήν.

*Σε έναν κόσμο που εκθειάζει τη δύναμη και την εξουσία, οι  αδύναμοι προσφέρονται για κάθε είδους κακομεταχείριση.

*Η υπευθυνότητα είναι διαφορετική από την ευθύνη. Η ευθύνη επιρρίπτεται εύκολα. Η υπευθυνότητα προσφέρεται για μια αφ’ υψηλού παρουσία, η οποία εξασφαλίζει το απυρόβλητο σε όσους  χρειαστεί να το αναζητήσουν.

*Το Μάνατζμεντ, γενικώς, απολαμβάνει μια πολυτέλεια, που κανένα άλλο επάγγελμα δεν ονειρεύτηκε, ούτε στο υποπολλαπλάσιό της: την πληθώρα των- και καλοπληρωμένων- συμβούλων, ειδικών εξωτερικών συνεργατών, που οι μάνατζερ έχουν στη διάθεσή τους, για να πάρουν, υποτίθεται, τις σωστότερες αποφάσεις.

*Στις μεγάλες εταιρείες, το χάσμα μεταξύ διευθυντών και λοιπού προσωπικού είναι ανάλογο, ή μάλλον πολλαπλάσιο, εκείνου που χωρίζει τους πολύ πλούσιους από τους πολύ φτωχούς.

*Οι υψηλά ιστάμενοι σπάνια ζητούν ευθέως από τους υφισταμένους τους να κάνουν κάτι που και οι ίδιοι ξέρουν ότι είναι παράνομο, παράτυπο ή και απλώς ανάρμοστο. Γνωρίζουν, ωστόσο, ότι θα υπάρξουν πάντοτε πρόθυμοι, προστατευτικοί υφιστάμενοί τους, που θα αναλάβουν την ασφαλή διεκπεραίωσή του.

*Συνήθως, στη διευθυντική, επιχειρηματική καθημερινότητα, οι προϊστάμενοι ξεπερνούν τα όρια μιας ηθικής συμπεριφοράς, προς το ανηθικότερο, πιεζόμενοι ή και εξαναγκαζόμενοι από υπεραπαιτητικούς μάνατζερ: να κάνουν πιο πολλά, πιο γρήγορα, πιο φθηνά προϊόντα ή υπηρεσίες, από ό,τι ο ανταγωνισμός.

Σημείωση Ι: Η αφοριστική μορφή του κειμένου, αυτομάτως, παραπέμπει στην πατρότητα τρίτων. Από την άλλη, ο αναμεταδοτικός προορισμός, η προτρεπτική φύση του αποφθεγματικού λόγου με ενθάρρυνε να τον μοιραστώ με άλλους. Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει το βιβλίο του Ρόμπερτ Τζακάλ, Ηθικοί Λαβύρινθοι, Εκδόσεις Καστανιώτη, και βεβαίως το βιβλίο “Η Εταιρεία”, των Τζων Μικλεθουέιτ και Αντριαν Γούλντριτζ, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, που έδωσε και το έναυσμα για την επεξεργασία αυτού του κειμένου.

Σημείωση ΙΙ: Φυσικά το κείμενο αναφέρεται, κυρίως, στη διεθνή συντεχνία των διευθυντικών στελεχών των μεγαλοεταιρειών, κυρίως των ΗΠΑ. Όχι, ότι και στην Ελλάδα των δεκαετιών ’80 και ’90 δεν είχαμε κρούσματα λεηλασίας εταιρειών από εκπροσώπους του είδους, οι οποίοι χάριν πρόσκαιρων υπεραξιών οδήγησαν στην δραματική αποβιομηχάνιση της χώρας, απαρχή της σημερινής οικονομικής κατρακύλας.

 

*Τέως γενικός διευθυντής εταιρειών του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού τομέα. gcostoulas@gmail.com