Ιδού η Κυθηραϊκή παράδοση

Στο περασμένο φύλλο της εφημερίδας «ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ» διαβάσαμε εκτεταμένες αναφορές περί της Εκκλησιαστικής παράδοσης, με αφορμή σχετική ειδησεογραφία και αρθρογραφία του εκδότη  κ. Καλλίγερου και απάντηση του Μητροπολίτη Κυθήρων και Αντικυθήρων κ.κ. Σεραφείμ.

Το θέμα «πυροδοτήθηκε» από τη σύνταξη και έγκριση από την Ιερά Σύνοδο δύο κανονισμών που αφορούν στη λειτουργία και διαχείριση των Ιερών Προσκυνημάτων Παναγίας Μυρτιδιώτισσας και Αγίας Μόνης. Αυτό συνέβη ενώ είναι πασίγνωστο ότι τα εν λόγω Προσκυνήματα ανήκουν στον Δήμο Κυθήρων και τη διαχείρισή τους ασκεί η Επιτροπή Εγχωρίου Περιουσίας που εκλέγεται από τους  Δημοτικούς Συμβούλους. Τα λατρευτικά θέματα, βεβαίως, ρυθμίζονται από τον εκάστοτε Ιεράρχη.

Advertisement

Κατόπιν αυτού η Επιτροπή Εγχωρίου Περιουσίας, ως είχε καθήκον, κατέθεσε αίτηση θεραπείας, δηλαδή κατάργησης των εν λόγω κανονισμών της Ιεράς Συνόδου. Πρέπει να σημειωθεί ότι ιδιωτικοί ναοί υπάρχουν στο νησί μας και σε άλλα μέρη. Δεν είναι άνομο κάποιος ιερέας να χτίσει ναό μέσα στο κτήμα του και να φυλάσσει ο ίδιος τα κλειδιά του. Η ιδιοκτησία τους προστατεύεται από το Σύνταγμα. Τα Μυρτίδια και η Αγία Μόνη, σύμφωνα με νόμο του κράτους, έχουν Ιδιοκτήτη τον Δήμο Κυθήρων και η ιδιοκτησία αυτή, φυσικά, προστατεύεται από το Σύνταγμα.

Η λέξη «Εκκλησία» ετυμολογείται από το ρήμα εκ-καλώ, που σήμαινε προσκαλώ άτομα προς σχηματισμό σύναξης, συνέλευσης. Με τη λέξη «Εκκλησία» περιγράφεται η διαδικασία της συνέλευσης, αλλά και το αποτέλεσμά της.

Σήμερα, όπως και από το σχολείο γνωρίζομε, σημαίνει σύναξη λαού και κλήρου. Δίχως κλήρο ή δίχως λαό δεν μπορεί να υπάρχει Εκκλησία. Η Εκκλησιαστική παράδοση, κατά συνέπεια, διαμορφώνεται τόσο από τον κλήρο όσο και από τον λαό. Οι Ιεράρχες έχουν το μεγάλο βάρος, διά του παραδείγματός τους, να διατηρούν ζωντανή την Εκκλησιαστική  παράδοση, κατά βάση τη διδασκαλία του Χριστού. Όταν κάποιος έρχεται, ως Ποιμήν, σε ένα τόπο, οφείλει, κατά τη γνώμη μου, να φροντίσει να ταυτιστεί με τις παραδόσεις του λαού και ιδίως με αυτές που περιφρουρούν τις Χριστιανικές αρετές του. Η αγάπη, η πίστη και ο σεβασμός των Κυθηρίων προς τα Ιερά Προσκυνήματα της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας και της Αγίας Μόνης, αναμφισβήτητα έχουν σμιλευτεί και ζυμωθεί με το γεγονός ότι αυτά ανήκουν, εδώ και αιώνες, στον ίδιο τον λαό, μέσω των θεσμών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Εγχώριου Περιουσίας.

Ο μελετητής της ιστορίας ανακαλύπτει τους λόγους που ώθησαν στη δημιουργία αυτής της παράδοσης. Υπάρχει επιστολή του εκ Κρήτης ιερομόναχου Σωφρόνιου Πάγκαλου προς τον εκλεγέντα το 1635 Αρχιερέα της εν Βενετία Ορθοδόξου Ελληνικής Κοινότητας, Ζακυνθινό Αθανάσιο Βαλεριανό, που του ζητά να τον βοηθήσει (με το αζημίωτο)  να εκλεγεί Επίσκοπος Κυθήρων. Του πρόσφερε 600 ισπανικά ρεάλια κι αν του παραχωρούσε και τον Ναό του Αγ. Γεωργίου, άλλα 100 ρεάλια τον χρόνο. Με αυτόν τον τρόπο διαδέχθηκε ο Σωφρόνιος τον Βαλεριανό στα Κύθηρα. Σε άλλο έγγραφο ο Βαλεριανός καταγράφει τα κτήματα που απέκτησε στα Κύθηρα κατά τη διάρκεια της επισκοπικής του θητείας και τα έσοδα που του απέδιδαν. Ήταν τόσα που εξουσιοδοτούσε τρεις επιφανείς Κυθήριους, να τα διαχειρίζονται. Για να προφυλαχτούν οι Κυθήριοι από τη φιλαργυρία των ξενόφερτων προκαθημένων της Εκκλησίας τους, διεκδίκησαν από τους Ενετούς και πέτυχαν ο λαός να αναδεικνύει τον Επίσκοπό του και όχι οι ιερείς ή η προϊστάμενη αρχή. Επιπρόσθετα φωτίστηκαν από τη Μυρτιδιώτισσα και δημιούργησαν αδιάβλητο σύστημα διαχείρισης των οικονομικών του Προσκυνήματός της, ελεγχόμενο από τον λαό και όχι από τον Επίσκοπο.

Έτσι οι Κυθήριοι έκαναν μόνοι τους δρόμο ως τη δύσβατη περιοχή που υπήρχε ο ταπεινός Ναός της εύρεσης. Έσκαψαν τα σκληρά βουνά, άνοιξαν με τα χέρια τους την «Τρύπια Πέτρα» και στέριωσαν, το 1821, γεφύρι που ακόμα εξυπηρετεί πλήθος προσκυνητών. Στη συνέχεια συγκέντρωσαν χρήματα και ύψωσαν περικαλλή Ναό. Δέθηκε ο λαός με την Παναγία του. Αναγνώρισε την προστασία Της και η λαϊκή διαχείριση έκανε τη Μυρτιδιώτισσα ευρύτατα γνωστή. Σε όλες τις παροικίες υψώθηκε Ναός Της, ή αφιερώθηκε θρόνος και εικόνα. Για τη σημερινή όψη των Μυρτιδίων και για τον υποδειγματικό τρόπο λειτουργίας τους επαίρονται οι Κυθήριοι. Οι πιστοί ξέρουν ότι ο οβολός τους πιάνει τόπο.

Αυτές είναι οι αλήθειες που βιώσαν οι Κυθήριοι. Ξέρουν τις παραδόσεις τους και τις τιμούν. Ξέρουν επίσης, από πείρα, πόσο καλό είναι να επικρατεί ειρήνη. Αντιδικίες σε δικαστικές αίθουσες ή σε σελίδες εφημερίδων για θέματα από αιώνες λυμένα, λύπη προκαλούν και τις αποστρέφεται ο λαός.

Θεάρεστο θα ήταν να διδαχτούμε όλοι από τη φιλειρηνική διάθεση των απλών Κυθηρίων… μα και από του Ιησού τα λόγια: «᾿Εὰν οὖν προσφέρῃς τὸ δῶρόν σου ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον κἀκεῖ μνησθῇς ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἔχει τι κατὰ σοῦ, ἄφες ἐκεῖ τὸ δῶρόν σου ἔμπροσθεν τοῦ θυσιαστηρίου, καὶ ὕπαγε πρῶτον διαλλάγηθι τῷ ἀδελφῷ σου, καὶ τότε ἐλθὼν πρόσφερε τὸ δῶρόν σου.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ Φ. 344 ΜΑΡΤΙΟΣ 2019 ΤΗΣ ΕΝΤΥΠΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ