Η φέρουσα ικανότητα για τη δόμηση στα νησιά

Εδώ και χρόνια γίνεται μεγάλη κουβέντα για ένα θέμα που αφορά μεγάλο αριθμό οικισμών σε όλη τη χώρα ειδικά όμως στα νησιά. Η κουβέντα αφορά τη φέρουσα ικανότητα κάθε τόπου και το ερώτημα είναι ποίος είναι ο ορισμός γι’ αυτήν και πώς θα αντιμετωπισθούν οι πιέσεις για επεκτάσεις οικισμών και για σχέδια δόμησης σε μικρά νησιά, όπως είναι τα περισσότερα στη χώρα μας.  Το θέμα έχει απασχολήσει πολλές φορές το ΣΤΕ, το οποίο έχει μεγάλη νομολογία και έχει αναγκασθεί να βάλει πολλές φορές φρένο σε μεγάλες επεκτάσεις οικισμών σε νησιά. Αυτή η πίεση ανάγκασε τελικά την Πολιτεία να νομοθετήσει για πρώτη φορά ορισμό της φέρουσας ικανότητας, την οποία μέχρι τότε ερμήνευε ο καθένας όπως νόμιζε. Έτσι, με το Ν 4964/2022 ορίστηκε ότι: «Ως φέρουσα Ικανότητα ενός χωρικού συστήματος νοούνται τα μέγιστα ανεκτά όρια επιβαρύνσεων ή και μεταβολών των συνθηκών που επικρατούν σε αυτό, πέραν των οποίων παύει να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στο φυσικό περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνία που διαβιοί σε αυτό, με αποτέλεσμα να προκαλούνται υπέρμετρες ή μη αναστρέψιμες φθορές στο φυσικό περιβάλλον και να ασκούνται αρνητικές πιέσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον και στην κοινωνία». Φθάνει όμως ο ορισμός για να περιγράψει με ακρίβεια τι είναι η φέρουσα ικανότητα ενός τόπου; Ασφαλώς όχι, αφού απαιτούνται και μετρήσιμοι παράγοντες, όπως η εξέλιξη του πραγματικού πληθυσμού και όχι μόνον του μόνιμου, η ενέργεια και οι φυσικοί πόροι, το νερό, η διαχείριση απορριμμάτων και λυμάτων, οι βασικές υποδομές (δρόμοι, λιμάνια, νοσοκομεία, αεροδρόμια) και οι κοινωνικές υποδομές. Έτσι, σύμφωνα με τους ειδικούς, αφού η πολιτεία καταλήξει στο ποιοι δείκτες θα εξετάζονται για τη φέρουσα ικανότητα μιας περιοχής, θα πρέπει να ορίσει το ελάχιστο ανεκτό όριο σε αυτές (πέρα από το οποίο θα θεωρείται ότι οι αντοχές του νησιού έχουν ξεπεραστεί). Πρόκειται για ένα σύνθετο μέγεθος, δεν εκφράζεται απλώς με έναν αριθμό. Πρέπει να συνθέτει διαφορετικούς παράγοντες, ανάλογα με την περιοχή. Για παράδειγμα, η έλλειψη πρασίνου έχει άλλη βαρύτητα σε μια περιοχή που βρίσκεται δίπλα σε μια βιομηχανική ζώνη.

Σε λίγο (;) καιρό θα έχουμε την πρόταση για τα πολεοδομικά του νησιού μας, αφού ήδη έχει προκηρυχθεί ο σχετικός διαγωνισμός, όμως κι εδώ απαιτούνται ακόμη πολλά με πιο σημαντικό ίσως τις ικανότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης να ξεπεράσει σειρά από παράγοντες, όπως  ικανότητα συνεργασίας, διατύπωση υλοποιήσιμων προτάσεων, αποφυγή μικροεξυπηρετήσεων και μεγαλοσυμφερόντων και ένα σωρό άλλα. Τα Κύθηρα έχουν ένα μεγάλο πλεονέκτημα, το οποίο έχουμε τονίσει και στο παρελθόν. Το μεγάλο αριθμό οικισμών κάτι που θα περιορίσει στο ελάχιστο την ανάγκη για αλόγιστες επεκτάσεις. Έχει επίσης ένα τεράστιο αριθμό παλαιών κτιρίων που μπορεί να μετατραπούν σε σύγχρονες κατοικίες, αφού σχεδόν στο σύνολό τους έχουν γνωστούς ιδιοκτήτες, πολλές δε διατίθενται προς πώληση. Εκείνο που χρειάζεται τεράστια προσοχή είναι η διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, της μορφής των οικισμών και του φυσικού περιβάλλοντος, στα οποία ελάχιστη σημασία έχει δοθεί μέχρι σήμερα και όσα σώθηκαν σώθηκαν μάλλον τυχαία λόγω αδιαφορίας ή ασυνεννοησίας των ιδιοκτητών, αλλά και ευαισθησίας εκείνων που τα απέκτησαν, μερικές  φορά δε και όσων μηχανικών ή αρχιτεκτόνων ανέλαβαν τις τύχες τους.

Advertisement

Για να καταλήξουμε. Εάν όλα πάνε καλά στο γεωπολιτικό και το παγκόσμιο περιβάλλον (που μάλλον κάτι βρωμάει άσχημα εδώ…) θα χρειαστούμε πολύ μυαλό, άφθονη τύχη και συγκυρία πολλών παραγόντων για να προχωρήσουν όλα σωστά. Αξίζει όμως τον κόπο να ασχοληθούμε και να το επιχειρήσουμε. Για ν’ αφήσουμε κάτι στα παιδιά μας και να μην πέσουν όλα στο βωμό μίας άναρχης κατάστασης και ενός κακώς νοούμενου συμφέροντος.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2022 ΤΗΣ ΕΝΤΥΠΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ «ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ»